Về lạc quan và bi quan, Về thế kỷ XX và nhiều ý tưởng khác
Published
· Updated
Leon Trotsky, 1901
Dum spiro Spero! [Sự sống còn thì hi vọng vẫn còn!] … Nếu tôi là một trong những thiên thể nơi bầu trời, tôi sẽ xem như mình hoàn toàn tách rời khỏi cái quả cầu khốn khổ của những bụi bẩn và rác rưởi này… Tôi sẽ soi rọi tới cả thiện và ác, như nhau… Nhưng, tôi là con người. Lịch sử nhân loại thứ mà đối với bạn, kẻ ngấu nghiến một cách vô tư tri thức, đối với bạn, người lưu giữ cuốn sách của sự vĩnh hằng, dường như chỉ là một khoảnh khắc không đáng đếm xỉa trong sự dao động của thời gian, nhưng đối với tôi thì đó là tất cả! Chỉ cần còn thở, tôi sẽ còn chiến đấu cho tương lai, tương lai rạng rỡ mà ở đó con người, mạnh mẽ và xinh đẹp, sẽ trở thành chủ nhân trong dòng chảy lịch sử của chính mình và sẽ hướng nó tới chân trời vô tận của vẻ đẹp, niềm vui và hạnh phúc! …
Thế kỷ XIX về nhiều mặt đã làm thỏa lòng và thậm chí ở một vài mặt còn đánh lừa niềm hy vọng của kẻ lạc quan nhất… Nó đã buộc anh ta phải chuyển dời phần lớn hy vọng của mình sang thế kỷ XX. Bất cứ khi nào người lạc quan phải đối mặt với một thực tế tàn khốc, anh ta đều thốt lên: Gì chứ, điều này sao có thể xảy ra ngay trước ngưỡng cửa của thế kỷ XX! Và khi anh ta vẽ một bức tranh tuyệt vời về tương lai của sự hòa hợp, anh đã đặt chúng vào thế kỷ XX.
Và bây giờ thế kỷ đó đã đến! Nó đã mang theo những gì ngay từ đầu?
Ở Pháp – sôi sục nọc độc của lòng hận thù sắc tộc[1] ; ở Áo – sự xung đột dân tộc chủ nghĩa…; ở Nam Phi – là nỗi thống khổ của một dân tộc nhỏ bé, đang bị tàn sát bởi một gã khổng lồ[2]; trên chính hòn đảo 'tự do' – những khúc khải hoàn vang lên mừng chiến thắng của lũ con buôn tham lam Jingoist[3]; những 'biến chuyển' kịch tính ở phương đông; đám đông quần chúng sắp chết đói đang vùng lên ở Ý, Bungari, Rumani … Lòng hận thù và sự tàn sát, đói kém và đổ máu …
Có vẻ như kỷ nguyên mới, gã khổng lồ mới đến này, đã có khuynh hướng ngay từ khoảnh khắc đầu tiên gã xuất hiện là đẩy kẻ lạc quan vào sự bi quan tuyệt đối và cõi niết bàn vô định.
– Đi chết đi cõi ảo tưởng! Chết đi niềm tin tưởng! Chết đi tình yêu! Chết đi niềm hy vọng! Thế kỷ XX nạt nộ trong tràng chớp lửa, trong tiếng ầm vang của những nòng súng.
– Đầu hàng đi, đồ mộng mơ thảm hại. Ta đây, thế kỷ hai mươi mà ngươi đã chờ đợi từ lâu, ‘tương lai’ của ngươi.
– 'Không', gã lạc quan nghiêm mình đáp lại: 'Ngươi, ngươi chỉ là hiện tại.'
*Chú thích:
[1] Vụ án Dreyfus, trung tâm của đời sống chính trị Pháp trong những năm 1900. Xuất phát từ sự kết tội vô cớ đại úy Dreyfus, một người Do thái, tội gián điệp, vụ án đã tạo cớ cho các phần tử quân chủ phản cách mạng chống lại nền cộng hòa thông qua những tài liệu giả mạo. Để đáp lại điều này một chiến dịch bảo vệ Dreyfus đã được phát động bởi tất cả các nhóm cộng hòa cánh tả do Jaurès và nhà văn nổi tiếng Emile Zola dẫn đầu. Nhờ vậy Dreyfus cuối cùng đã được minh oan và trả tự do.
