Tàu ngầm Titan so với tàu cá chật người tị nạn: Mạng người đáng giá bao nhiêu?
Trong tuần qua, thế giới đã được chứng kiến một vở kịch rùng rợn: một hoạt động quốc tế trị giá hàng triệu đô la để cứu mạng sống của thủy thủ đoàn 5 người trên tàu lặn Titan, những người mà giờ hóa ra ngay từ đầu đã được xác định gần như chắc chắn đã chết. Cuộc sống là thiêng liêng: ai có thể phản đối bất kỳ chi phí nào để cứu dù chỉ một linh hồn? Nhưng nếu tất cả sự sống thực sự đều thiêng liêng, thì một số sự sống rõ ràng là thiêng liêng hơn những sự sống khác.
Năm người đàn ông, trong đó có tỷ phú người Anh Hamish Harding, và một triệu phú người Anh gốc Pakistan cùng con trai của ông đã tự nguyện trả 250.000 dollar mỗi người để xuống một cái bẫy tử thần chưa được kiểm chứng, sâu 3,5 km dưới Đại Tây Dương nơi có xác tàu Titanic. Ngay sau khi được hạ xuống biển, chiếc tàu ngầm đã đồng thời mất cả liên lạc và tín hiệu theo dõi, chính xác là cùng lúc Hải quân Hoa Kỳ phát hiện ra một tiếng nổ lớn.
Chuyện gì đã xảy ra khá rõ ràng. Tàu ngầm đã nổ tung một cách thảm khốc. Năm hành khách của nó chắc chắn đã chết, nhưng chúng ta đã không được cung cấp thông tin này cho đến khi mảnh vỡ được tìm thấy bốn ngày sau đó – thông tin chắc chắn sẽ làm sân khấu truyền thông bớt phần nào sôi động.
Các phương tiện truyền thông sẽ không hài lòng với ý tưởng rằng những người lỗi lạc như vậy phải chịu một số phận nghiệt ngã nhường thế. Họ suy đoán cả ngày lẫn đêm về những âm thanh nghe thấy dưới đáy biển; giới hạn oxy của con tàu; họ đếm ngược từng giờ và mô tả các giai đoạn khác nhau của ngạt thở, hạ thân nhiệt và hôn mê mà những người cư ngụ trong tàu ngầm có thể trải qua. Các phóng viên của BBC đã ca ngợi trữ tình về “sương mù thê lương” đổ xuống Cape Cod từ nơi họ đang đưa tin. Các chính phủ, cơ quan chức năng và giới truyền thông đều khóc thương cho những nhà thám hiểm giàu có và gia đình của họ, và không ai có thể yên lòng cho đến khi những người đàn ông mất tích được trở về.
Chính phủ, Hải quân, Cảnh sát biển và các công ty tư nhân đã thành lập một nhiệm vụ giải cứu chung. Một Bộ Tư lệnh Thống nhất được thành lập liên quan đến Cảnh sát biển Hoa Kỳ, Hải quân Hoa Kỳ và Cảnh sát biển Canada. Nhiều chuyên gia hàng hải và tàu lặn biển đã được tập hợp lại với nhau. Công nghệ hiện đại bao gồm nhiều phao sonar đã được triển khai. Một đội tàu và máy bay khổng lồ đã được huy động dành riêng cho nhiệm vụ: 3 tàu Cảnh sát biển Canada, 1 tàu phòng thủ của Hải quân Canada, 2 tàu nghiên cứu, 2 tàu thương mại, 6 máy bay quân sự Hoa Kỳ, 2 máy bay quân sự Canada cùng nhiều thiết bị điều khiển từ xa công nghệ cao (ROV).
Và bốn ngày sau, một mảnh vỡ đã được tìm thấy chính xác ở nơi nó được mong đợi: cách vị trí được biết đến lần cuối cùng của chiếc tàu lặn vài trăm mét.
Đây là giá trị của sự sống nếu bạn là một trong những người đàn ông giàu nhất thế giới. Ngay cả khi họ gần như chắc chắn rằng bạn đã chết, họ vẫn không tiếc chi phí.
Cuộc sống của người nghèo đáng giá bao nhiêu?
Tên và tiểu sử của phi hành đoàn Titan đã được thảo luận rộng rãi đến mức họ hầu như không cần phải tranh cãi. Đó là những cái tên quen thuộc: tỷ phú người Anh Hamish Harding; Giám đốc điều hành của Ocean Gate, Stockton Rush; nhà thám hiểm biển sâu Paul-Henri Nargeolet; và là người thừa kế một trong những tài sản lớn nhất của Pakistan, Shahzada Dawood và con trai ông ta là Suleman Dawood. Tuy nhiên, chỉ một tuần trước khi chiếc tàu lặn này mất tích, 300 công dân Pakistan khác cũng mất tích – bị nhốt trong khoang của một con tàu đánh cá và chết đuối cùng với hàng trăm người khác ở Địa Trung Hải.
Những linh hồn tội nghiệp này đã lên một con tàu tồi tàn không phải để thỏa mãn thú vui thám hiểm. Họ đã làm như vậy trong cơn tuyệt vọng. Hầu hết những người Pakistan đó đến từ vùng nông thôn Punjab hoặc Azad Kashmir. Những người biết về nơi này có thể mô tả nó như một thiên đường của tự nhiên: những ngọn núi phủ tuyết trắng xóa, những thung lũng xanh thẳm, tươi tốt và những hồ nước tuyệt đẹp. Nhưng điều gì khiến một người phải chạy trốn khỏi thiên đường như vậy? Câu trả lời: Cái nghèo và đói khát.
Không một cái tên hay chi tiết tiểu sử nào xuất hiện trên các phương tiện truyền thông quốc tế. Chẳng phải cuộc sống của họ cũng phong phú như cuộc sống của Hamish Harding hay Shahzada Dawood sao? Rõ ràng là không.
Vào ngày 10 tháng 6, một con tàu khởi hành từ Libya đến Ý với 800 đàn ông, phụ nữ và trẻ em trên tàu. Nhưng vào lúc 11 giờ sáng ngày 13 tháng 6, khi đang đi qua bờ biển Hy Lạp, con tàu đã phải gửi đi lời cầu cứu.
Đáp lại là điều gì? Cuộc sống của họ đáng giá bao nhiêu?
Lực lượng bảo vệ bờ biển Hy Lạp và Ý, cùng với Hải quân châu Âu đã thành lập Bộ chỉ huy thống nhất để hỗ trợ họ? Có phải các phương tiện truyền thông đã lên tiếng cho những linh hồn đáng thương này? Có phải hàng chục máy bay và tàu đã tranh nhau đến cứu vớt họ?
Trong 11 giờ đầu tiên sau khi kêu gọi trợ giúp, không có điều gì như trên đã được thực hiện.
Cuối cùng, vào lúc 10 giờ tối, một tàu Cảnh sát biển Hy Lạp cuối cùng đã có mặt tại hiện trường. Vào thời điểm đó, 6 người trên tàu đã chết vì mất nước. Và họ đã làm gì khi đến nơi? Họ có được trang bị thiết bị y tế công nghệ cao, giống như thiết bị trên tàu HMCS Glace Bay của Hải quân Canada, vốn được triển khai đề phòng trường hợp phi hành đoàn của tàu Titan còn sống?
Không. Mục đích cho sự hiện diện của họ còn nham hiểm hơn nhiều. Theo báo cáo của chính họ – giờ đã được chứng minh là chứa đầy những lời dối trá – họ đã “kín đáo quan sát” con tàu đang vật lộn từ xa. Nếu chúng tôi tin vào lời khai của những người sống sót về Cảnh sát biển Hy Lạp – và chúng tôi chắc chắn có xu hướng làm như vậy – thì có vẻ như Lực lượng bảo vệ bờ biển Hy Lạp đã chặn con tàu, không phải để cứu những mạng sống, mà để đẩy nó trở lại vùng biển Ý một cách thô bạo, khiến nó trở thành vấn đề của kẻ khác.
Đáng buồn, có khả năng chính hành động của họ đã làm lật con tàu, đưa 700 sinh mạng xuống một ngôi mộ tối tăm và ngập nước, khiến nó không còn là vấn đề của bất kỳ ai, ngay cả với thân nhân của các nạn nhân, những người cần nơi để đưa tiễn người thân của họ. Các phương tiện truyền thông đã ghi nhận vụ việc trong hồ sơ các sự kiện trong ngày và đưa ra một cái nhún vai tập thể.
Tất cả cuộc sống là thiêng liêng. Nhưng không phải những cuộc đời này.
Đây chỉ là những “người di cư” và chúng ta “không thể chịu đựng thêm những người di cư nữa”, như một nghị sĩ từ đảng Dân chủ mới cầm quyền của Hy Lạp đã phát ngôn sau các sự kiện. Đây là một “cuộc xâm lược” theo cách nói của Bộ trưởng Nội vụ Anh Suella Braverman, và họ bị đối xử giống như những kẻ xâm lược – bao gồm cả việc chính phủ Anh đe dọa sử dụng các tàu hải quân để đẩy lùi họ.
Mỗi năm, hơn 2.000 người thiệt mạng ở Địa Trung Hải – 25.000 người kể từ năm 2014. Chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ, con số này đã gấp 17 lần số người thiệt mạng trong thảm họa Titanic 100 năm trước. Có lẽ trong nhiều thập kỷ tới những ngôi mộ của họ cũng sẽ trở thành một điểm thu hút khách du lịch cho những người giàu có đang tìm kiếm thú vui nào đó?
Đây là sự khác biệt giữa giá trị cuộc sống của một người giàu và của một người nghèo.
Dự đoán trước bất kỳ sự phản đối nào rằng chúng tôi ở đây đã không công bằng với Cảnh sát biển Hy Lạp và với các chính trị gia phân biệt chủng tộc của Nền dân chủ mới, chúng tôi muốn chỉ ra rằng các giai cấp thống trị anh em của họ ở các quốc gia khác coi cuộc sống của người giàu có cũng không kém phần thiêng liêng, trong khi cuộc sống của người nghèo dường như vô giá trị. Để chứng minh, chúng tôi trích dẫn một bi kịch khác gần đây đã bị lãng quên.
Emanuele Macron, đã không lãng phí thời gian đích thân đặt hàng tàu nghiên cứu dài 279 foot cho Pháp, chiếc L’Atalante, được trang bị Phương tiện Điều khiển Từ xa hiện đại có khả năng lặn sâu tới 20.000 ft, để được gửi đến Đại Tây Dương khi nghe tin Titan biến mất. Đây là khoảnh khắc hiếm có mà trái tim anh ấy dường như rung động.
Tuy nhiên, khi nhận được một cuộc gọi cấp cứu vào một đêm lạnh giá tháng 11 năm 2021 từ một con tàu bơm hơi ở Kênh Anh, chỉ cách bờ biển Pháp 15 dặm, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Pháp đã làm gì? Họ phớt lờ nó. Tệ hơn nữa, họ đã nói dối lực lượng bảo vệ bờ biển Vương quốc Anh, nói với họ rằng họ không thể cử tàu cứu hộ đến khu vực này vì nó đang thực hiện các nhiệm vụ “quan trọng” khác. Và cuối cùng, khi một tàu chở dầu đi ngang qua chiếc xuồng bị nạn, họ được yêu cầu không can thiệp vì một tàu tuần duyên của Pháp đang trên đường tới. Điều đó đã không xảy ra, và 27 sinh mạng đã bị mất.
Titanic 100 năm sau
Vì sự tôn trọng đối với những người đã khuất, chúng tôi không muốn tạo ra nhiều điều trớ trêu hơn nữa về vụ nổ của tàu Titan, vốn đã làm tăng thêm 5 sinh mạng vào ngôi mộ tập thể của 1.500 hành khách bất hạnh trên tàu Titanic. Nhưng cũng đáng để nói vài lời về vụ chìm tàu Titanic và ánh sáng mà nó chiếu rọi vào thế giới ngày nay.
Các hành khách của tàu Titan đã được cảnh báo khá rõ ràng rằng họ đang bước vào một cái bẫy chết chóc – giấy miễn trừ trách nhiệm với người bước lên tàu Titan, bao gồm từ “chết” lặp lại ba lần ngay trên trang đầu tiên. Đáng thương thay, năm hành khách đã trở thành nạn nhân của các biện pháp cắt giảm chi phí, tìm kiếm lợi nhuận của chính Ocean Gate. Công ty đã từ chối gửi khung thử nghiệm bằng sợi carbon-titan cho một quy trình thử nghiệm và chứng nhận tốn kém. Và thực sự, giám đốc điều hành hàng hải của công ty, David Lochridge, đã mất việc vì viết một báo cáo vào năm 2018 nhấn mạnh rằng nghề này rất nguy hiểm.
Ngược lại, các hành khách của tàu Titanic được thông báo rằng họ đang bước lên một con tàu không thể chìm. Câu chuyện về con tàu Titanic, bị đắm cách đây 111 năm, tập trung trong chính nó tất cả sự đạo đức giả, tất cả sự tương phản trong mối quan tâm đối với người giàu và sự khinh miệt đối với sự sống nghèo khổ, mà chúng ta thấy trong rất nhiều trường hợp dưới chủ nghĩa tư bản ngày nay.
Bản thân câu chuyện đã được nhiều người biết đến. Vào ngày 14 tháng 4 năm 1912, Titanic đã va phải một tảng băng trôi trong chuyến hành trình đầu tiên trên Đại Tây Dương, chìm và mang theo 1.500 trong số 2.200 hành khách cùng nó đi vào lòng biển sâu.
Titanic được trang bị để phục vụ thị hiếu của những hành khách giàu có nhất: nó có một nhà hàng gọi món, một phòng chờ tuyệt vời và thậm chí cả Cầu thang lớn nổi tiếng.
Nhưng nó cũng có những hành khách Hạng Ba, nhiều người trong số họ là người Ireland di cư. Họ được giữ trong những khoang đặc biệt, bên dưới boong, sau những cánh cửa có lưới sắt để ngăn họ tiếp xúc với hành khách Hạng Nhất – vì họ được coi là những người mang mầm bệnh. Theo một số nhân chứng, khi con tàu bắt đầu chìm, những cánh cửa đó vẫn bị khóa, giống như hàng trăm phụ nữ và trẻ em Pakistan đã bị nhốt trong khoang của chiếc tàu đánh cá đó trong chuyến hành trình định mệnh từ Libya đến Ý hai tuần trước.
Chỉ 39% hành khách Hạng Nhất thiệt mạng trong khi 76% hành khách Hạng Ba thiệt mạng (Với nam giới là 98%). Theo lời của một người sống sót, Mary Davis Wilburn, “Người chết xuất hiện với những đứa trẻ trên tay. Những người nghèo không bao giờ có cơ hội.”
Một sự thật khác về tàu Titanic, mà bất kỳ ai đã xem bộ phim của James Cameron về vụ chìm tàu đều biết, đó là nó không có đủ xuồng cứu sinh để cứu 2.200 hành khách, do đó khiến hàng trăm hành khách chủ yếu là những người nghèo hơn bị chết đuối. Nhưng điều mà ít ai biết đến là lý do. Đây không hẳn là một biện pháp để cắt giảm chi phí mà là một cách thức để tạo ra khung cảnh đẹp cho hành khách Hạng Nhất. Bạn thấy đấy, việc có đủ xuồng cứu sinh để cứu tất cả hành khách sẽ tạo ra sự chướng mắt ở các boong trên.
Điều này hẳn gợi lại việc sử dụng các tấm ốp nguy hiểm, dễ cháy để che giấu đi sự ‘chướng mắt’ mà tòa nhà Grenfell được coi là gây ra cho những cư dân giàu có khác của Kensington ở London, chính những tấm ốp này đã khiến cho 74 người thiệt mạng vào năm 2017.
Nỗi kinh hoàng không hồi kết
Hai bi kịch – ở Đại Tây Dương và Địa Trung Hải – đều là những câu chuyện kinh dị. Tuy nhiên, chỉ một trong hai trường hợp mà những mạng sống liên quan được coi là đáng được cứu bởi những người vĩ đại và tốt bụng. Đây là những ‘giá trị’ của giai cấp thống trị của chúng ta. Họ sẽ đi đến tận cùng Trái đất hoặc nơi sâu thẳm của đại dương để cứu lấy một người trong số họ. Nhưng tầng lớp lao động, người nghèo, và trên hết là những người di cư, bị coi là một mối phiền toái: tốt nhất là nguyên liệu thô để khai thác, và tệ nhất chỉ là một nhóm dân số dư thừa, hầu như không xứng đáng có cuộc sống.
Các giai cấp thống trị ‘dân chủ’, ‘văn minh’ ngày nay có chung đạo đức như tổ tiên của họ cách đây một thế kỷ, những người đã để những người Ireland di cư nghèo khổ chìm xuống đáy Đại Tây Dương. Trong khi Malthus hai thế kỷ trước đã ca ngợi những lợi ích xã hội của bệnh tật và nạn đói, thì ngày nay các chính trị gia của chúng ta đang được ghi nhận, cười đùa và tiệc tùng thâu đêm, trong khi chính sách ‘miễn dịch bầy đàn’ của họ cho phép COVID-19 càn quét các cộng đồng thuộc tầng lớp lao động.
Đó là nỗi kinh hoàng không hồi kết mà hàng triệu người đang phải đối mặt. Bạn có thể đọc nó trong các bài đăng trên mạng xã hội về vụ nổ Titan, trong các cuộc thảo luận tại nơi làm việc, trong quán bar và quán cà phê. Bài học rút ra đơn giản là: sống hay chết, họ không quan tâm đến chúng ta.
Titanic 100 năm sau 
