Các đồng chí, trước khi bắt đầu báo cáo của tôi về Phong trào Công nhân ở Nga, cho phép tôi gửi tới các đồng chí lời chào thân ái, nồng nhiệt của giai cấp vô sản Nga – của chính giai cấp vô sản Nga đang chiến đấu, đang chịu đựng, nhưng không bao giờ đánh mất tinh thần quả cảm.
Cuộc chiến tranh, được châm ngòi bởi bàn tay tội ác của bọn đế quốc ở tất cả các nước, đã chia rẽ giai cấp công nhân thành những nhóm ngoại giao mang tính dân tộc. Khẩu hiệu đoàn kết quốc tế bị quên lãng. Thay vì khẩu hiệu: “Vô sản tất cả các nước, đoàn kết lại!”, thì những kẻ tự xưng là những người xã hội chủ nghĩa và những nhà lãnh đạo công đoàn lớn lại hô lên: “Công nhân khắp thế giới, hãy cắt cổ lẫn nhau!”
Một cơn say máu đã bao trùm tâm trí người lao động. Và hậu quả là một biển máu. Hàng triệu xác công nhân phủ kín các cánh đồng và đồng bằng châu Âu. Và trong cơn lốc điên cuồng của chết chóc và tàn phá đó, bọn đầu cơ ở các sở giao dịch chứng khoán và những con cá mập tài chính đã nhét đầy túi mình, biến thịt da con người thành những đồng tiền vấy máu. Nhưng máu, như một nhà thơ vĩ đại đã nói, là một thứ ẩm chất đặc biệt: trên những cánh đồng và đồng bằng châu Âu thấm đẫm máu đã nảy sinh ra bông hoa cách mạng. Nhân loại, bị ném vào vực thẳm khốn cùng và sợ hãi, đã tìm thấy sự trả thù của mình dưới dạng cách mạng: hàng chục vương miện rơi xuống vực thẳm, và theo sau đó là bọn tư bản và các chế độ tư sản đeo những vương miện ấy.
Chúng tôi đã bị cắt đứt hoàn toàn khỏi các bạn. Chúng tôi bị cô lập. Chân lý của chúng tôi không bao giờ đến được với các bạn. Nước Nga – cường quốc đầu tiên phá vỡ những xiềng xích đã trói buộc mình trong chiến tranh – đã bị lên án và bị nguyền rủa không chỉ bởi bọn đế quốc, mà còn bởi những kẻ xuất thân từ hàng ngũ xã hội chủ nghĩa nhưng lại bám theo chúng như đám tay sai.
Kể từ những ngày Tháng Mười, người công nhân Nga – các tổ chức, hoạt động của người công nhân này, những đau khổ to lớn, tinh thần hy sinh và lòng tận tụy vô bờ bến cho phép họ chịu đựng những cực hình đói và rét chưa từng có – tất cả những điều ấy đều bị chế giễu, nhạo báng và vu khống. Báo chí tư sản toàn thế giới bịa ra những điều dối trá ghê tởm nhất chống lại công nhân Nga. Chúng mô tả chúng tôi như bọn cướp, bọn phá hoại, bọn lưu manh, như những kẻ không có danh dự và lương tâm, với chúng chẳng có gì là thiêng liêng trên đời này, và chúng đã cướp bóc tài sản quốc gia, nhét đầy vào túi mình. Cùng với thứ báo chí lá cải của bọn tư bản đó – những tờ báo được tài trợ bởi các “ông vua” tài chính, bởi những ông trùm than đá, thép và dầu mỏ – chúng tôi còn thấy cả báo chí “xã hội chủ nghĩa – ái quốc” ở mọi nước đi thành hàng cùng chúng, nhai ngấu nghiến theo đúng kiểu của mình cái sản phẩm bịa đặt tư sản ấy và làm ướt nó bằng thứ “nước bọt xã hội chủ nghĩa”. Tất cả những chuyện hoang đường kiểu “Nghìn lẻ một đêm” đó chỉ có thể gây nên ở người công nhân Nga một cảm giác ghê tởm và chán ghét.
Chúng tôi – những đại biểu của các công đoàn Nga – đến đây để kể lại cho các đồng chí biết tình hình thực sự của chúng tôi; để nói với các đồng chí, để phản bác lại những kẻ châm biếm ác ý; để nói với các đồng chí – theo lời khuyên của Lassalle – rằng tình hình thực sự của chúng tôi là như thế nào, hỡi những anh em cùng giai cấp. Đó là mục đích mà chúng tôi đặt ra, đó là bổn phận của chúng tôi và đó là nhiệm vụ mà chúng tôi nhận được từ giai cấp công nhân có tổ chức của nước Nga.
CÔNG ĐOÀN DƯỚI THỜI SA HOÀNG
Ở Nga, cũng như ở mọi quốc gia khác, phong trào công nhân bắt đầu cùng với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. Những cuộc đình công đầu tiên ở Nga nổ ra vào khoảng những năm 1870 đến 1880. Nhưng cho tới cuộc Cách mạng năm 1905, ở Nga vẫn chưa có công đoàn. Có các hội tương tế, nhưng không nhiều, và hoạt động của họ bị luật lệ cảnh sát hạn chế đến mức họ hầu như không có chút ảnh hưởng nào tới điều kiện lao động hay đời sống của người lao động. Có đấu tranh kinh tế, nhưng không có công đoàn.
Trong những giai đoạn xung đột, người ta lập ra một ủy ban đình công, đứng đầu thường là tổ chức xã hội – dân chủ bí mật tại địa phương. Các cuộc đình công thường kết thúc bằng việc các thành viên ủy ban đình công bị đày đi Siberia, và chế độ Sa hoàng lại siết chặt bàn tay sắt của mình, trở nên ngột ngạt tới mức không thể chịu đựng nổi.
Chỉ đến năm 1905 thì các công đoàn mới được thành lập. Chúng nhanh chóng thu hút được những khối quần chúng lao động lớn. Vào các năm 1906 và 1907, ở Nga đã có 200.000 công nhân được tổ chức. Nhưng thất bại của cuộc Cách mạng cũng đồng thời là thất bại của phong trào công nhân.
Từ năm 1907 đến năm 1914, các công đoàn tồn tại trong cảnh khốn cùng, do những cuộc đàn áp ghê gớm của cảnh sát. Các hội đồng và ủy ban luôn bị đe dọa bắt giữ. Cảnh sát tịch thu quỹ và sổ sách. Chủ tịch và thư ký các công đoàn bị đày đi Siberia. Như vậy, chế độ Sa hoàng đã khiến mọi cuộc đấu tranh kinh tế có tổ chức trở nên không thể.
Việc tuyên bố chiến tranh – chính cuộc chiến tranh được nói là để bảo vệ công lý, văn minh và văn hóa ấy – đã trở thành tín hiệu cho sự tiêu diệt hoàn toàn các công đoàn.
Bằng chứng cho cuộc đàn áp do chế độ Sa hoàng tiến hành có thể thấy ở chỗ: ngay trước thềm Cách mạng 1917, ở Nga chỉ còn có ba công đoàn với tổng số hội viên là 1.500 người. Nhưng mặc dù phong trào công nhân ở trong tình trạng phôi thai như vậy, quần chúng lao động vẫn kiên gan không kém trong đấu tranh kinh tế, và chính trong cuộc đấu tranh dưới ách Sa hoàng ấy đã rèn nên ý thức giai cấp – cái lòng căm thù sôi sục đối với bọn áp bức – và nó bùng nổ như một sức mạnh tự phát vào năm 1917.
CÁCH MẠNG THÁNG BA VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG HỘI LAO ĐỘNG
Việc lật đổ chế độ Sa hoàng là xuất phát điểm cho công cuộc sáng tạo và tổ chức của quần chúng. Người công nhân Nga đã đồng thời tạo ra bốn loại hình tổ chức:
Trước hết, mọi người ngừng hoạt động bí mật và bắt đầu xuất hiện công khai: những người Bolshevik và những người Menshevik, họ kiên trì đấu tranh để giành ảnh hưởng đối với quần chúng.
Công nhân tổ chức các Hội đồng: các Xô viết đại biểu công nhân như những công cụ của đấu tranh chính trị, đồng thời là những cơ quan bao trùm toàn bộ công nhân. Từ những ngày đầu của Cách mạng, các Xô viết đại biểu công nhân đã bắt đầu cuộc đấu tranh giành chính quyền; chính phủ lâm thời thực chất đã là kết quả của sự thỏa thuận giữa Xô viết công nhân Petrograd và Viện Duma của chế độ quân chủ.
Cùng lúc đó xuất hiện các Ủy ban Xưởng và Nhà máy, những tổ chức này tự mình đảm nhiệm cuộc đấu tranh kinh tế và lãnh đạo làn sóng đình công phi thường. Các Ủy ban Xưởng và Nhà máy đã ban hành ngày làm việc tám giờ chỉ bằng một tuyên bố đơn giản; họ giám sát điều kiện lao động và nhìn chung đảm đương vai trò của công đoàn. Các ủy ban này còn phải đối mặt với nhiều vấn đề khác, như vấn đề sản xuất, kiểm soát của công nhân, nguyên liệu, nhiên liệu, việc phá hoại của các nhà thầu và chủ xí nghiệp, v.v… – những vấn đề đã đóng vai trò quyết định trong Cách mạng Tháng Mười.
Ngay từ những ngày đầu tháng Ba đã bắt đầu công việc đầy sôi nổi nhằm xây dựng, tổ chức và củng cố các công đoàn. Khi lớn mạnh lên, công đoàn dần dần tiếp quản các Ủy ban Xưởng và Nhà máy trong lĩnh vực kinh tế, chỉ để lại cho các ủy ban đó một phạm vi hạn chế về sản xuất.
SỰ CHUẨN BỊ CỦA GIAI CẤP TƯ SẢN
Cách mạng Tháng Ba, mặc dù đã mở ra con đường tổ chức và sáng tạo cho quần chúng lao động, nhưng thực ra mới chỉ lật đổ được chế độ Sa hoàng; toàn bộ bộ máy Nhà nước với tầng lớp quan lại của nó, toàn bộ hệ thống tư bản chủ nghĩa với những hậu quả ghê gớm của nó – tình trạng vô kỷ luật trong sản xuất, sự bóc lột quần chúng, lợi nhuận tư bản, ảnh hưởng của các tổ chức chủ thầu và nhà công nghiệp lên bộ máy chính quyền, chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, v.v. – tất cả những thứ đó vẫn còn nguyên vẹn.
Bọn chủ nhà máy và nhà công nghiệp miễn cưỡng chấp nhận những cải cách dân chủ; nhưng chúng hoàn toàn không chịu nhượng bộ khi vấn đề cốt lõi – là những đặc quyền và đặc lợi của chúng – được nêu ra.
Ngay từ những ngày đầu của Cách mạng Tháng Ba, giai cấp công nhân và những “khát vọng điên rồ” của họ đã trở thành đối tượng bị bọn chủ thầu và chủ xí nghiệp căm ghét kịch liệt: những quý ông này hiểu rất rõ rằng một khi Cách mạng đã bắt đầu thì không thể dừng lại giữa chừng, rằng một trong hai giai cấp chủ chốt – hoặc là giai cấp tư sản, hoặc là giai cấp vô sản – phải làm chủ được tình hình. Và giai cấp tư sản đã bắt đầu hành động.
Trước hết, chúng chiếm đoạt tất cả các cơ quan Nhà nước; chúng nắm lấy chính bộ máy Nhà nước, vì chúng biết rất rõ bộ máy đó có vai trò quyết định thế nào trong cuộc đấu tranh giai cấp. Chúng lập tức tiến hành thành lập các tổ chức giới chủ toàn Nga, bao trùm hàng nghìn xí nghiệp với hàng triệu công nhân. Thông qua báo chí của mình, chúng tiến hành một chiến dịch kịch liệt chống lại những khuynh hướng và khát vọng mà chúng gọi là mang tính “chiếm đoạt” của công nhân, lên án công nhân là bọn làm loạn, là suy đồi, v.v.
Chúng đã đi tới một thỏa thuận với những người Menshevik và những người Xã hội – Cách mạng, buộc những người “xã hội chủ nghĩa” này – như Miliukov đã thẳng thắn tiết lộ trong “Lịch sử Cách mạng Nga” của ông ta – phải bảo vệ cuộc cách mạng tư sản. Chúng tiến hành đóng cửa có hệ thống những nhà máy, xí nghiệp mà công nhân ở đó có tinh thần cách mạng hơn, nhằm khuất phục những công nhân ấy bằng cơn đói. Chúng còn thỏa thuận với các sĩ quan để chuẩn bị dùng vũ lực đè bẹp cuộc Cách mạng đang tiến tới.
QUYỀN KIỂM SOÁT CỦA CÔNG NHÂN TRƯỚC CÁCH MẠNG
Bắt đầu từ tháng Năm năm 1917, các đòn tấn công của giai cấp tư sản đã khởi sự; nhưng các hoạt động này lại mang tính khiêu khích hơn nhiều sau cuộc nổi dậy thất bại của công nhân và binh lính ở Petrograd vào các ngày 3 và 5 tháng Bảy.
Tháng Bảy, tháng Tám và tháng Chín đã chứng kiến một cuộc đấu tranh kinh tế dữ dội. Bọn chủ đóng cửa xí nghiệp. Công nhân lại mở ra. Nếu chủ nhà máy kháng cự thì đội Hồng vệ binh của công nhân sẽ tống cổ hắn ra khỏi nhà máy.
Khi một chủ xưởng tuyên bố rằng mình không còn nguyên liệu hoặc không còn tiền, thì một ủy ban kiểm soát do công nhân bầu ra sẽ xem xét sổ sách của hắn, kiểm tra quỹ của hắn, hỏi ngân hàng về tình trạng tài khoản của hắn và xem xét xem việc đóng cửa xí nghiệp có thực sự là không thể tránh khỏi hay không.
Trong giai đoạn này, “kiểm soát của công nhân” không phải là một khẩu hiệu suông, mà là vấn đề sống còn đối với giai cấp công nhân. Vấn đề được đặt ra như sau: đóng cửa xí nghiệp, dừng sản xuất có nghĩa là giết chết Cách mạng; trong khi ngăn chặn việc đóng cửa ấy có nghĩa là cứu Cách mạng và những thành quả của nó.
Như vậy, vấn đề vận hành của từng xí nghiệp đã trở thành một vấn đề chung, lôi cuốn sự quan tâm của toàn bộ giai cấp công nhân. Các cuộc đình công kinh tế – tức đình công như một phương tiện đấu tranh – trong thời kỳ này đã mất hết sức công phá của chúng, vì chính bọn chủ lại là kẻ xúi công nhân đình công để phá hoại sản xuất, làm giảm sản lượng nhà máy và đổ hết trách nhiệm lên đầu công nhân trước mắt quân đội và đại đa số nhân dân.
Các công đoàn, các ủy ban xưởng và nhà máy đã hiểu rõ những chiến thuật khiêu khích ấy của bọn chủ. Vào tháng Tám và tháng Chín, chúng tôi đã phát rộng khẩu hiệu: “Không đình công!” – vì mâu thuẫn giữa công nhân và chủ không thể được giải quyết bởi một công đoàn riêng lẻ hay trong một ngành riêng lẻ, mà chỉ có thể được giải quyết một cách tổng thể, từ quan điểm sản xuất trong phạm vi toàn quốc.
Những cuộc xung đột kinh tế gay gắt nhưng ngắt quãng của hình thức đấu tranh đình công – vốn không đem lại hiệu quả và không có lối thoát – cùng với các chiến thuật tấn công của bọn chủ, việc giai cấp tư sản vội vã liên kết và tổ chức, các hành động của bọn tướng lĩnh, việc giai cấp tư sản sử dụng toàn bộ bộ máy Nhà nước chống lại công nhân – tất cả những điều ấy đã đặt ra trước các công đoàn vấn đề về quyền lực.
Lý thuyết và thực tiễn của những người Menshevik và những người Xã hội – Cách mạng, vốn ca ngợi sự hợp tác với giai cấp tư sản nhưng trên thực tế lại bỏ mặc công nhân cho bọn chủ muốn làm gì thì làm, đã chiếm đa số tại Hội nghị Công đoàn toàn Nga ngày 17 tháng 6 năm 1917, nhưng đến tháng 8 năm 1917 thì họ hoàn toàn mất uy tín. Các cuộc đấu tranh kinh tế trở nên ngày càng gay gắt (cuộc đình công của công nhân da thuộc ở trong và quanh Moskva, 100.000 người đình công suốt ba tháng; những xung đột lớn ở dãy Ural, ở vùng than Donetz, ở Petrograd, ở miền Trung nước Nga, v.v.) – những điều đó đã dạy cho đông đảo quần chúng lao động biết suy nghĩ cho đúng, biết suy nghĩ một cách chính trị,
Các công đoàn Nga, đồng quan điểm với Đảng Bolshevik, đã nêu khẩu hiệu chiến đấu: “TẤT CẢ CHÍNH QUYỀN VỀ TAY CÁC XÔ VIẾT!”, bởi họ hiểu rõ rằng tất cả những vấn đề liên quan đến quan hệ giữa các giai cấp phải được giải quyết trên vũ đài toàn quốc, nghĩa là bằng một cuộc Cách mạng mới.
Như vậy, ngay cả logic của cuộc đấu tranh kinh tế cũng đã dẫn các công đoàn Nga đến Cách mạng Tháng Mười. Công đoàn thấy mình đứng trước vấn đề chính quyền; vấn đề ấy xuất hiện trước họ như vấn đề cứu vớt Cách mạng Nga và cứu lấy người sáng tạo ra nó – giai cấp vô sản Nga.
CÔNG ĐOÀN SAU NGAY NGÀY CÁCH MẠNG
Chính các công đoàn và các ủy ban xưởng đã cung cấp và hình thành khung xương cho các đội ngũ công nhân làm nên Cách mạng Tháng Mười. Đảng Cộng sản Nga đã truyền cảm hứng và lãnh đạo họ.
Các công đoàn và các ủy ban xưởng đã lập nên các đội xung kích; họ tổ chức một lực lượng bảo vệ đặc biệt để canh giữ an toàn cho các nhà máy. Công đoàn đã đặt lực lượng và các phương tiện kỹ thuật của mình dưới quyền của chính phủ mới, và kêu gọi công nhân quay trở lại làm việc ngay khi chiến thắng được bảo đảm. Nhờ có công đoàn, việc chiếm lĩnh chính quyền đã được thực hiện theo hai hướng. Một mặt, toàn bộ các cơ quan chính trị bị chiếm giữ và bộ máy của chúng bị phá vỡ; mặt khác, các công đoàn và ủy ban nhà máy đặt tay mình lên bộ máy sản xuất.
Những khó khăn đã xuất hiện ngay từ những ngày đầu của Cách mạng. Một số ủy ban xưởng và nhà máy hiểu Cách mạng như là việc chuyển quyền sở hữu nhà máy cho những công nhân đang làm việc ở đó. Những khát vọng mang tính vô trị như vậy, vốn rất mạnh trong giai đoạn đầu của Cách mạng Tháng Mười, đã vấp phải sự phản đối kiên quyết từ tất cả các công đoàn trung ương. Ngay từ trước Cách mạng Tháng Mười, các công đoàn đã tuyên bố chống lại việc chia nhỏ sản xuất. Ngay khi chiến thắng được bảo đảm, các công đoàn và các xô viết đại biểu công nhân đã lập ra những cơ quan trung ương chỉ đạo trong công nghiệp.
Như vậy, Hội đồng Tối cao Kinh tế Quốc dân đã được thành lập, sau đó là các hội đồng kinh tế nhân dân ở các tỉnh và các quận, rồi các ủy ban tỉnh về các ngành công nghiệp khác nhau. Tất cả các cơ quan được công đoàn tạo ra này một mặt tiến hành việc quốc hữu hóa công nghiệp, mặt khác đảm nhận việc điều hành các xí nghiệp đã được quốc hữu hóa.
Bằng việc thường xuyên tham gia vào công việc của các cơ quan chỉ đạo công nghiệp và bằng việc kiểm soát hoạt động của các cơ quan này, các công đoàn dần dần được dẫn tới việc tập trung toàn bộ sự chú ý của mình vào vấn đề lao động, tiền lương và công cuộc xây dựng tổng thể Nhà nước vô sản.
CƠ CẤU TỔ CHỨC LAO ĐỘNG Ở NGA
Cần phải chỉ ra một cách rõ ràng những đặc điểm riêng của công đoàn Nga để có thể hiểu được vai trò và tầm quan trọng của các tổ chức này.
Ở Nga, công đoàn không được xây dựng dựa trên cơ sở ngành nghề hẹp. Một công nhân kim khí làm việc, chẳng hạn, ở một nhà máy dệt thì sẽ là hội viên của công đoàn dệt; trong khi một người thợ mộc làm việc trong một nhà máy cơ khí lại là hội viên của công đoàn công nhân kim khí. Điều đó có nghĩa là không chỉ công nhân lao động chân tay mà cả nhân viên văn phòng và kỹ thuật viên làm việc trong một xí nghiệp luyện kim đều thuộc về công đoàn công nhân kim khí.
Hình thức tổ chức này rất khó để thiết lập. Đội ngũ nhân viên văn phòng và các kỹ thuật viên – đặc biệt là nhóm sau – đã không muốn, bằng bất cứ giá nào, được gộp chung vào cùng một công đoàn với công nhân. Có người còn tuyên bố rằng không thể chấp nhận chuyện những kỹ sư tốt nghiệp lại đi hòa lẫn và biến mất trong “khối xám” khổng lồ ấy. Nhưng các công đoàn đã kiên quyết và liên tục tuyên bố chống lại mọi kiểu “công đoàn thủ công” như vậy. Các kỹ sư và toàn bộ nhân viên buộc phải gia nhập hàng ngũ vô sản. Hiện nay trong công đoàn công nhân kim khí đã có một bộ phận dành cho kỹ sư và thợ cơ khí; công đoàn dệt cũng vậy, công đoàn công nghiệp hóa chất cũng vậy, và các nơi khác cũng vậy.
Sự phản kháng ngoan cố nhất đến từ giới bác sĩ. Họ đã phản đối một cách dứt khoát ý tưởng về một công đoàn thống nhất, nơi mà bác sĩ và cả những người phục vụ bệnh viện hay tiệm thuốc đều là hội viên.
Việc phải ở trong cùng một công đoàn với một y tá, hay – thật kinh khủng! – với một người giặt đồ làm việc thường xuyên trong bệnh viện, đối với họ dường như là một sự xúc phạm đối với khoa học và với trường đại học. Nhưng ngọn lửa Cách mạng đã làm tan chảy những định kiến còn lớn hơn thế. Định kiến của giới bác sĩ cũng tan chảy. Ngày nay họ cùng với đội ngũ nhân viên bệnh viện và cấp cứu tạo thành một công đoàn duy nhất: công đoàn nhân viên y tế công.
Liên hiệp hợp tác sản xuất ở Nga được xây dựng theo đường hướng sau: ở cơ sở là ỦY BAN XƯỞNG VÀ NHÀ MÁY, được công nhân và nhân viên trong một xí nghiệp bầu sáu tháng một lần. Đại hội các ủy ban của một thành phố hoặc một quận sẽ bầu ỦY BAN QUẬN. Hội nghị đại biểu các xưởng của các nhà máy trong một tỉnh sẽ bầu RA ỦY BAN TỈNH, và đại hội toàn quốc sẽ bầu RA ỦY BAN TRUNG ƯƠNG CỦA LIÊN HIỆP SẢN XUẤT. 50% đoàn phí của tất cả hội viên sẽ được xông vào quỹ của Ủy ban Trung ương này.
Ngoài “Liên hiệp các Công đoàn” theo chiều dọc đó, còn có một “Liên hiệp các Công đoàn” khác theo chiều ngang. Ở các quận thì có ban công đoàn quận, ở các tỉnh thì có Xô viết Công đoàn, và ở trung ương thì có Xô viết Công đoàn Toàn Nga.
KIỂM SOÁT CỦA CÔNG NHÂN TRONG CÁCH MẠNG
Cách mạng Tháng Mười đã giành thắng lợi bằng cách khắc lên lá cờ của mình khẩu hiệu: “Hòa bình, ruộng đất, quyền về tay công nhân!”
Nhưng chúng ta phải luôn nhớ rằng trong những ngày đầu ngay sau Cách mạng Tháng Mười, “quyền về tay công nhân” chỉ hàm ý VIỆC HẠN CHẾ sở hữu tư nhân chứ chưa phải là XÓA BỎ nó. Việc kiểm soát sản xuất không thể được thực hiện một cách toàn diện trước khi giải quyết trước câu hỏi nền tảng nhất: Ai là người làm chủ nhà máy?
Khi công nhân giành được chính quyền vào tháng Mười năm 1917, ở khắp nơi họ đều cảm thấy mình là chủ của các nhà máy.
Kể từ đó, quyền kiểm soát của công nhân phải tự biến đổi và trở thành trách nhiệm quản lý của công nhân. Nhưng quản lý của công nhân là một hình thức tổ chức sản xuất hoàn toàn mới; nó đã thay đổi tất cả các quan hệ trước đây và đặt trước các công đoàn những vấn đề mới.
Sau Cách mạng Tháng Mười, các cuộc đình công kinh tế chấm dứt: công nhân, sau khi đã vận hành được một bộ máy quyền lực hùng mạnh, đã buộc bọn chủ phải chấp nhận mức lương mới. Nếu chủ không chịu đáp ứng yêu cầu của công đoàn, xí nghiệp của hắn sẽ lập tức bị tịch thu và biến thành tài sản tư hữu, tức là bị quốc hữu hóa. Như vậy, việc đình công với tư cách một hình thức đấu tranh kinh tế đã biến mất. Chỉ còn những cuộc đình công mang tính chính trị nổ ra, mà thông qua đó một số phần tử ôn hòa (nhân viên văn phòng, kỹ sư, bác sĩ, v.v.) tìm cách chống lại Cách mạng Tháng Mười. Các công đoàn không thể thờ ơ trước những cuộc đình công như vậy, vì chúng nhằm chống lại Cách mạng Xã hội. Trong những ngày nội chiến, các tổ chức lao động mạnh nhất (ở Petrograd, Moskva, v.v.) đã kiên quyết tuyên bố phản đối những cuộc đình công ấy.
Cần lưu ý rằng chính về vấn đề đình công chống lại Cách mạng này mà công nhân và giới viên chức đã chia thành hai phe. Trong khi toàn thể công nhân – trừ công nhân in ấn – đều ủng hộ Cách mạng Tháng Mười và chống mọi cuộc đình công, thì toàn bộ nhân viên thương mại và ngân hàng, toàn bộ đội ngũ kỹ thuật, tất cả đại diện của các nghề tự do đều chống lại Cách mạng Tháng Mười. Ở Moskva, ở Petrograd, chúng tôi đã thấy có những cuộc đình công của kỹ sư, của bác sĩ nhằm chống lại công nhân và chính quyền mà công nhân đã giành được. Điều này đã làm công nhân tức giận sâu sắc, và cái hố ngăn cách đào ra khi đó giữa viên chức và công nhân chỉ mới được lấp dần trong vài tháng trở lại đây, mà cũng chưa hẳn là hoàn toàn.
CÁC CÔNG ĐOÀN CÒN CẦN THIẾT KHÔNG?
Các công đoàn đại diện cho điều gì kể từ khi giai cấp vô sản giành được chính quyền? Trong điều kiện hiện tại, chúng có thực sự cần thiết không? Ngay sau Cách mạng Tháng Mười, một số đồng chí đã hoài nghi về vấn đề này. Họ lý luận như sau: công đoàn vốn là tổ chức đấu tranh chống lại sự bóc lột của tư bản. Một khi sự bóc lột tư bản chủ nghĩa đã biến mất thì công đoàn cũng nên biến mất. Chúng nên biến mất, bởi vì thay thế chúng đã có các hội đồng chính trị của đại biểu công nhân – những tổ chức lớn hơn nhiều và cũng có khả năng đảm đương các chức năng kinh tế.
Những người khác lại cho rằng các công đoàn nên tự giải thể để nhường chỗ cho các Ủy ban Xưởng và Nhà máy. Nhưng kinh nghiệm cách mạng và nhu cầu của quần chúng đã cho thấy rằng công đoàn không những không thừa thãi sau Cách mạng Xã hội mà trái lại, chúng chính là những trụ cột của Chính quyền chuyên chính vô sản.
Ngay từ đầu, chúng tôi đã vạch ra ranh giới giữa các ủy ban nhà máy, các công đoàn và các Xô viết đại biểu công nhân. Các Xô viết đại biểu công nhân là cơ quan quyền lực. Chúng là sự biểu hiện của nền chuyên chính của công nhân; chúng là hình thức của Nhà nước vô sản trong một giai đoạn nhất định của sự phát triển cuộc đấu tranh xã hội, tức là trong thời kỳ quá độ giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản. Nhưng Nhà nước là một hiện tượng tạm thời. Nhà nước dưới hình thức Xô viết, cũng như dưới mọi hình thức khác, phải tiêu vong cùng với sự tiêu vong của các giai cấp. Vì vậy, càng tiến gần đến chủ nghĩa cộng sản thì hệ thống Xô viết càng được mở rộng và củng cố, nhưng tính chất của nó như một bộ máy vô sản để phòng thủ và tấn công sẽ dần mất đi, bởi bộ máy này chỉ có thể tồn tại khi cuộc đấu tranh giai cấp tồn tại. Khi quyền lực của công nhân được khẳng định, trọng tâm của các Xô viết sẽ chuyển dịch và chuyển từ lĩnh vực chính trị sang lĩnh vực kinh tế, vì dù dưới hình thức liên kết xã hội nào thì cũng cần một bộ máy tập trung để tổ chức sản xuất và phân phối.
Khi hoạt động của Xô viết phải dần dần chuyển sang lĩnh vực kinh tế, thì công việc của các công đoàn, ngay từ ngày đầu của Cách mạng Xã hội, đã lập tức trở thành một nhiệm vụ kinh tế rõ rệt. Vấn đề tiền lương, điều kiện lao động không thể tách rời khỏi chính quá trình sản xuất. Các lực lượng sản xuất của đất nước, nằm trong tay giai cấp công nhân, trở thành mối quan tâm của từng công đoàn chuyên ngành. Bằng việc tổ chức lao động, họ thực chất là đang tổ chức sản xuất; họ trở thành, có thể nói vậy, “xương sống” của bộ máy kinh tế. Vì thế vai trò của công đoàn chỉ có thể ngày càng lớn lên và tương lai của phong trào lao động nhờ đó trở nên sáng rõ. Càng rời xa chủ nghĩa tư bản và tiến gần chủ nghĩa cộng sản, các công đoàn càng hòa nhập với các cơ quan kinh tế của nước Cộng hòa Xô viết – những cơ quan vốn đã được lập nên với sự trợ giúp của công đoàn – và như vậy một hệ thống thống nhất các cơ quan kinh tế được hình thành để phân phối lao động và sản xuất.
Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, các chức năng của công đoàn thay đổi một cách căn bản; mọi hình thức tổ chức lao động đều mất đi tính chất riêng biệt của mình. Đảng chính trị của giai cấp vô sản, các công đoàn, các Hội đồng chính trị – tất cả thống nhất với nhau một cách hữu cơ, được gắn kết và đan xen. Một tổ chức kinh tế mới và duy nhất được tạo ra, nó là sự tổng hợp của tất cả các hình thức mà phong trào lao động đã từng có.
CHỨC NĂNG CỦA CÔNG ĐOÀN LAO ĐỘNG NGA
Đó chính là tinh thần cốt lõi của sự phát triển các hình thức khác nhau của phong trào lao động. Sự phát triển này sẽ là kết quả hoạt động của các tổ chức lao động trong suốt một thời kỳ lịch sử mà ta không thể xác định trước độ dài, vì nó phụ thuộc vào nhịp tiến – nhanh hay chậm – của Cách mạng Xã hội trên toàn thế giới và vào việc nhân loại được giải phóng hoàn toàn khỏi ách áp bức tư bản chủ nghĩa.
Các công đoàn Nga, cũng như các tổ chức lao động khác, đang ở trong chính quá trình phát triển vừa nêu. Để hiểu được hướng vận động của phong trào, tôi xin liệt kê các chức năng của công đoàn Nga. Đó là các chức năng sau:
Họ quy định mức lương;
Họ lập ra các cơ quan chỉ đạo trong công nghiệp (Hội đồng Kinh tế Quốc dân, các Ủy ban điều hành ở các xí nghiệp đã quốc hữu hóa, v.v.);
Họ quy định điều kiện lao động;
Họ lập ra tất cả các cơ quan phụ trách bảo hộ lao động;
Họ – thông qua các phòng quân nhu – lập ra các đội và các đoàn tiếp tế; các đoàn này gồm hàng chục nghìn công nhân ở tất cả các tỉnh, những người thực hiện công tác tuyên truyền trong nông dân và giúp tiếp tế cho các thành phố đang đói;
Họ bầu đại diện của mình vào các cơ quan giám sát việc cung ứng (các ban thanh tra tiếp tế);
Họ bầu các thành viên của “Thanh tra nông dân và lao động”, những người tham gia kiểm soát hoạt động của các cơ quan Nhà nước;
Họ cung cấp quần áo bảo hộ cho công nhân;
Họ trở thành các trung tâm giáo dục và văn hóa cho hội viên của mình;
Họ giám sát để đảm bảo nguyên tắc lao động bắt buộc được thực hiện nghiêm túc;
Phối hợp với Hội đồng Tối cao Kinh tế Quốc dân và các cơ quan địa phương của nó, họ xác định những nguyên tắc chung của chính sách kinh tế;
Họ tham gia vào việc phân phối nhà ở và căn hộ;
Họ cử đại diện của mình vào tất cả các ủy ban Nhà nước;
Thông qua các cơ quan của mình, họ giám sát việc duy trì trật tự và kỷ luật trong các xưởng và nhà máy;
Họ bầu đại diện của mình vào “cộng đồng tiêu dùng”, v.v.
Tôi đã cố gắng liệt kê các chức năng của công đoàn, nhưng tôi không thể nêu hết được. Cần phải luôn nhớ rằng các công đoàn ra đời, phát triển và được củng cố trong một thời kỳ sôi động tột độ, trong một thời kỳ đấu tranh; các công đoàn đã hành động rất quyết liệt mỗi khi nước Cộng hòa Xô viết bị đe dọa. Khi ấy họ đã huy động 70% số thành viên trong các ủy ban lãnh đạo của mình; những người này đã trở thành khung xương cho quân đội và ở đó họ đóng vai trò như chất kết dính giữa các khối đông đảo binh sĩ. Cuộc chiến đấu liên tục chống lại chủ nghĩa đế quốc quốc tế và mối nguy cơ phản cách mạng thường trực trong nội bộ đã buộc các công đoàn Nga phải luôn luôn nỗ lực đến mức cao nhất và phải cử những công nhân ưu tú nhất của mình ra các mặt trận khác nhau. Các công đoàn Nga không phải là những cơ quan quyền lực; tuy nhiên các nghị quyết của họ (phần lớn liên quan đến những vấn đề về đời sống và lao động của người lao động) đều là các nghị quyết có tính chất quyết định và luôn luôn được các cơ quan quyền lực hữu quan phê chuẩn.
ĐI CÙNG VỚI CÁCH MẠNG
Qua bản liệt kê mà chúng ta vừa thực hiện – dù chưa đầy đủ – có thể thấy rằng các công đoàn Nga đảm nhiệm cả một loạt chức năng của Nhà nước. Điều đó là hoàn toàn tự nhiên; trong một nhà nước của công nhân thì các tổ chức lao động bằng mọi cách phải thực hiện các chức năng nhà nước như vậy.
Nhưng điều mà đối với chúng tôi là tự nhiên ấy lại bị những người Menshevik phản đối gay gắt. Họ lập tức tuyên bố sự độc lập của phong trào công nhân. Họ lý luận như sau: “Cách mạng Tháng Mười không phải là một cuộc Cách mạng Xã hội chủ nghĩa, mà là một hình thức của Cách mạng tư sản. Nước Cộng hòa Xô viết không phải là nước cộng hòa của công nhân, mà – ở chỗ này họ nói không rõ – là một hình thái quá độ sẽ suy thoái thành một nước cộng hòa tiểu tư sản. Vì cuộc Cách mạng này không phải là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa và vì Nhà nước không phải là nhà nước của công nhân, nên công đoàn, với tư cách là những tổ chức giai cấp, phải giữ một lập trường đấu tranh đối với các Xô viết, phải độc lập với chúng và chỉ nên giới hạn mình trong việc bảo vệ lao động, chứ không nên đảm nhận các chức năng kinh tế hay chính trị khác.”
Quan điểm này phù hợp với quan điểm của giai cấp vô sản Nga đến mức nào? Điều đó có thể thấy rất rõ qua những con số sau: tại hội nghị công đoàn toàn Nga tổ chức vào tháng 6 năm 1917, những người Menshevik và nhóm Xã hội – Cách mạng – những người bảo vệ quan điểm như vậy – chiếm 55% đại biểu; tại “hội nghị dân chủ” (tháng 9 năm 1917) họ chỉ còn 37% đại biểu; tại đại hội công đoàn lần thứ nhất (tháng 1 năm 1918) họ còn 21%; tại lần thứ hai (tháng 1 năm 1919) họ còn 9%; và tại đại hội lần thứ ba (tháng 4 năm 1920) họ chỉ còn 6%. Quần chúng công nhân đông đảo không mấy bận tâm đến những lý luận “thâm sâu” như vậy, vì họ còn bận lo xem cuộc Cách mạng này rốt cuộc phải là kiểu Cách mạng gì. Một khi đã giành được chính quyền, họ chỉ muốn dùng chính quyền ấy để thực hiện các lợi ích xã hội của mình.
Cách mạng Tháng Mười có phải là một cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa hay không? Thật vô nghĩa khi bàn cãi về chuyện đó! Chúng tôi xin gửi những kẻ thích tranh luận trừu tượng sang với bọn đế quốc ở mọi nước và báo chí của chúng. Chủ nghĩa tư bản quốc tế và bọn bồi bút của nó biết rất rõ vì sao chúng hận nước Nga Xô viết và giai cấp vô sản Nga; chúng còn biết rõ điều này hơn đám chính khách bệnh hoạn xuất thân từ hàng ngũ xã hội chủ nghĩa.
KHÔNG THỂ CÓ CÁCH MẠNG NẾU KHÔNG CÓ CÔNG ĐOÀN
Đại đa số các công đoàn Nga đã chấp nhận quan điểm Cộng sản. Hiện tượng này được giải thích thế nào? Chắc chắn không phải vì họ bị ép buộc. Chỉ cần chỉ ra rằng các công đoàn Nga có hơn 5.000.000 hội viên, trong khi Đảng Cộng sản chỉ có 600.000 đảng viên là đủ.
Như nhà văn Nga nổi tiếng Gleb Uspensky đã nói, thật là điều ngớ ngẩn hết sức khi nghĩ rằng 600.000 người có thể áp đặt ý chí của mình lên 5.000.000 người, và rằng năm triệu người này lại một cách máy móc áp đặt chế độ của họ lên 100 triệu nông dân Nga. Không một chế độ nào có thể tồn tại nếu nó không phản ánh lợi ích của một giai cấp nhất định, nếu nó không phải là sự biểu hiện những hy vọng và khát vọng của một nhóm xã hội nhất định đóng vai trò quyết định trong sản xuất. Chỉ có những kẻ sống mãi trong sương mù, những “bà già của chủ nghĩa xã hội”, mới có thể tưởng tượng rằng một Nhà nước có thể tồn tại mà không có cơ sở xã hội. Vậy nhóm xã hội nào đã tìm thấy sự biểu hiện lợi ích của mình trong hình thức Nhà nước Xô viết? Có phải là giai cấp tư sản Nga không? Các bạn có thể hỏi họ. Họ sẽ trả lời bạn rất nhanh, theo một cách hoàn toàn khác. Vậy có phải là nông dân Nga không? Nhưng Otto Bauer và Kautsky đã chỉ ra rằng nông dân chống lại Xô viết. Vậy thì, có phải là giai cấp vô sản không? “Không”, những người Menshevik và những người Xã hội – Cách mạng nói, “công nhân cũng chống lại chính quyền Xô viết”.
Vậy là chúng ta đi đến một “khám phá” ngoài sức tưởng tượng: có một Nhà nước với 130 triệu dân, mà giai cấp tư sản, nông dân và công nhân đều tuyên bố chống lại. Chế độ Xô viết không có bất kỳ chỗ dựa nào, vậy mà suốt ba năm trời, liên minh lực lượng phản cách mạng quốc tế và phản cách mạng Nga vẫn không thể lật đổ được nó. Ngay cả Nhà nước Monaco cũng có một cơ sở xã hội nhất định; chỉ riêng Nga là không có. Đây quả là một phép màu, không hơn không kém.
Bất cứ ai giải thích mọi chuyện chỉ bằng sự ác ý của mình đối với những người Bolshevik, thay vì phân tích các sự kiện và các lực lượng đang kìm kẹp và đấu tranh với nhau, thì đều sẽ đi tới những kết luận vô lý như vậy. Tuy nhiên, điều này thực ra rất dễ giải thích: những người Bolshevik đã giành được ảnh hưởng áp đảo trong phong trào công nhân bởi vì họ diễn đạt một cách rõ ràng và có hệ thống lợi ích của những giai cấp đang đấu tranh và lao động. Cách mạng ở Nga đã không thể nổ ra nếu ngay từ trước tháng 10 năm 1917, những người Bolshevik không có đa số áp đảo trong tất cả các công đoàn, bởi vì việc tiến hành một cuộc cách mạng xã hội là không thể nếu nó được thực hiện ở bên ngoài công đoàn hoặc đi ngược lại ý chí của công đoàn.
Chỉ có trẻ con mới có thể tưởng tượng rằng trong Cách mạng có thể không cần đến công đoàn, hoặc rằng ảnh hưởng cộng sản trong phong trào công nhân chỉ là hiện tượng tình cờ và thoáng qua. Vào đầu Cách mạng 1917, những người Bolshevik còn là thiểu số trong công đoàn; nhưng họ không hề nghĩ đến việc rời bỏ công đoàn để lập ra những tổ chức khác – nhỏ hơn, nhưng “đúng đắn” và “thuần khiết” hơn. Những người Bolshevik nói: “Chúng ta đang là thiểu số, vậy thì chúng ta phải tăng gấp đôi nỗ lực làm việc trong công đoàn, vì nếu lý luận của chúng ta là đúng và chúng ta phải chinh phục được quần chúng lao động, thì chúng ta cũng sẽ chinh phục được công đoàn – vốn là tổ chức của quần chúng đó. Trái lại, nếu chúng ta không thể chinh phục được công đoàn – tức là không chinh phục được quần chúng lao động – thì điều đó chứng tỏ lý luận của chúng ta không đáng một xu, vì nó rõ ràng mâu thuẫn với xu hướng của phong trào lao động.” Bằng công việc lâu dài, kiên trì và có hệ thống, những người Bolshevik đã giành được đa số trong các công đoàn, và thắng lợi đó sẽ không thể có nếu lợi ích của đông đảo công nhân đi ngược lại lý luận và thực tiễn của Đảng Cộng sản Nga.
TUYÊN CHIẾN VỚI BỌN ĐẾ QUỐC
Cách mạng Tháng Mười đã làm cho vấn đề chính trị quốc tế trở nên gay gắt; các công đoàn Nga thấy mình phải đối mặt trực tiếp với vấn đề này.
Cách mạng Tháng Mười đã bị tất cả bọn đế quốc – cả bọn đế quốc thuộc phe Hiệp ước lẫn bọn đế quốc Đức – đối xử bằng một thái độ thù địch như nhau. Từ cuối năm 1917, nước Nga lao động đã bị bao vây trong lửa đạn của các đạo quân đế quốc. Những cuộc nổi dậy trong nước do phe Hiệp ước tổ chức và hỗ trợ, hòa ước Brest-Litovsk bị áp đặt lên chúng tôi, việc chiếm đoạt Ukraina, Siberia, Arkhangelsk, Kavkaz, Turkestan, các tỉnh phía Nam – tất cả những điều đó đã buộc các công đoàn của chúng tôi phải tự hỏi: “Công đoàn ở các nước khác đang làm gì?” Họ phản ứng ra sao? Họ đã làm gì để phá vỡ những xiềng xích của Brest-Litovsk? Các công đoàn ở những nước thuộc phe Hiệp ước đã làm gì để ngăn chặn bản hòa ước Versailles quái đản – một bản hòa ước sẽ là vết nhơ muôn đời với những kẻ đã tạo ra nó? Sau cùng thì họ đã làm gì để chống lại cỗ máy chiến tranh được khởi động từ tháng 8 năm 1914 và vẫn tiếp tục xé nát thân thể con người, làm tung tóe óc não của hàng chục triệu người trên những cánh đồng nhuốm máu của châu Âu?
Chúng tôi ở Nga, với nỗi kinh hoàng, cay đắng và buồn bã đủ để làm vỡ tan nát trái tim, đã thấy một số công đoàn nuốt trọn hòa ước Brest-Litovsk, và thấy những công đoàn khác vẫn không hề rùng mình trước cảnh tượng của bản hòa ước Versailles trơ trẽn!
Cách mạng đã dạy chúng tôi nhìn xa hơn rất nhiều so với những đường biên giới quốc gia, và chúng tôi biết rằng giai cấp công nhân – cùng với toàn thể nhân loại – sẽ không thể thoát khỏi ngõ cụt do chiến tranh đẩy họ vào, nếu các tổ chức lao động không buộc phải làm ở tầm quốc tế những điều mà họ đã làm ở tầm quốc gia.
Khi chúng tôi thấy, sau khi ký hòa ước Versailles, tổ chức quốc tế nhằm bóc lột các dân tộc nhỏ và yếu – tổ chức mang cái tên rất đẹp “Hội Quốc Liên” – lập ra một Cục Lao động Quốc tế gồm công nhân, chủ và đại diện các chính phủ, chúng tôi đã tự hỏi: “Nhưng công nhân làm gì trong cái hang kền kền tự gọi mình là Hội Quốc Liên này? Họ làm gì ở đó?”
Khi chúng tôi thấy cuối cùng ở Berne và Amsterdam người ta thành lập Liên đoàn Công đoàn Quốc tế, đứng đầu là những kẻ đã cộng tác trong Cục Lao động Quốc tế của “Hội Quốc Liên”, chúng tôi lại tự hỏi: “Chúng ta có thể xem những kẻ bắt tay với bọn đã làm ra hòa ước Versailles và bao nhiêu tội ác khủng khiếp khác là đại diện của giai cấp lao động được không?”
Công đoàn Nga đã trả lời: Không! Và họ đã chủ động đề xướng việc thành lập một Quốc tế Công đoàn chân chính, một tổ chức không có quan hệ trực tiếp hay gián tiếp nào với Hội Quốc Liên hay với bất kỳ bộ phận nào của nó. Như vậy, ngày 15 tháng 7 năm 1920, theo sáng kiến của các công đoàn Nga, “Hội đồng Quốc tế các Công đoàn Cách mạng” đã ra đời. Được gắn kết về mặt tư tưởng với Đảng Cộng sản ở cấp quốc gia, các công đoàn Nga tin rằng cần thiết phải thiết lập mối liên hệ chặt chẽ và bền vững với trung tâm của phong trào cộng sản quốc tế – tức Quốc tế Cộng sản thứ Ba.
“TRỌNG TỘI CỦA CHÚNG TÔI”
Thưa các đồng chí, cho phép tôi kết luận bản báo cáo này bằng việc phác họa khái quát tình hình mà giai cấp vô sản Nga đang phải đối mặt ngày hôm nay. Tình cảnh của công nhân là vô cùng khó khăn. Ba năm chiến tranh đế quốc, ba năm bị phong tỏa đã làm suy yếu khủng khiếp bộ máy kinh tế và giai cấp vô sản Nga.
Những nỗi khổ của chúng tôi là do sự phong tỏa, và do thực tế là các thành phố lớn và các trung tâm công nghiệp thường xuyên bị tách rời khỏi Ukraina – nơi giàu lúa mì – hoặc khỏi vùng than Donetz, hoặc khỏi Siberia với lúa mạch đen và bơ, hoặc khỏi Turkestan với bông vải. Petrograd – nơi ngay trước Cách mạng có 2.700.000 dân – nay chỉ còn hơn 900.000. Công đoàn công nhân kim khí Petrograd, vốn vào tháng 8 năm 1917 có 200.000 hội viên, giờ chỉ còn 50.000. Công đoàn công nhân dệt, cũng trong thời kỳ đó có 36.000 hội viên ở Petrograd, nay chỉ còn 10.000. Hiện tượng tương tự cũng được thấy ở những trung tâm công nghiệp khác như Ivanovo-Voznesensk, Tula, v.v. Nguyên nhân là vì lương thực khan hiếm và chúng tôi không thể chở lúa mì Siberia xuôi sông Volga; còn ở Ukraina thì cũng rất khó vận chuyển vì chúng tôi phải liên tục đẩy lui những cuộc tấn công của lũ chó điên thuộc phe Hiệp ước.
Người công nhân Nga đang chịu đói. Trong số ít lương thực mà chúng tôi có, người công nhân đã nhường một phần cho quân đội và phần còn lại cho trẻ em. Dù lương thực của chúng tôi có ít ỏi đến đâu thì trẻ em đến 16 tuổi vẫn nhận được bữa sáng và bữa trưa ở tất cả các trường học. Khi những kẻ mị dân vô lương tâm chỉ vào người công nhân Nga đang đói khát và nói với chúng tôi – những người đang sống trong cảnh đói kém không khác cực hình – rằng chúng tôi phải chịu trách nhiệm về tất cả những điều này, chúng tôi đáp lại: “Đúng, chúng tôi có tội! Tội lớn của chúng tôi là đã làm Cách mạng, là đã không quá nhẹ tay với tài sản tư sản, là đã không có chút cảm tình đặc biệt nào với chủ nghĩa tư bản quốc tế, là đã dám đặt bàn tay phạm thượng lên chế độ tư sản “thiêng liêng”. Vâng, “tội” của chúng tôi là lớn. Nhưng chúng tôi – những người công nhân Nga – tự hào về những tội ấy. Chúng tôi không xin sự giúp đỡ và thương hại từ kẻ thù giai cấp và bọn tay sai của chúng. Nhưng chúng tôi hỏi các bạn: “Ai phải chịu trách nhiệm cho những nỗi khổ của giai cấp vô sản Nga? Lỗi thuộc về ai khi các phương tiện giao thông của chúng tôi bị phá hủy, khi nước Nga bị suy yếu về kinh tế?”
Những người công nhân Nga, với chủ nghĩa anh hùng cao cả và với tinh thần hy sinh cao cả, đang ngã xuống ở tất cả các mặt trận để bảo vệ những thành quả của mình, để cố gắng phá vỡ vòng phong tỏa mà chủ nghĩa tư bản quốc tế dùng để làm chúng tôi chết đói và tìm cách bóp nghẹt Cách mạng.
Chúng tôi buộc phải chịu đói và rét, nhưng người công nhân Nga không bao giờ nản chí. Cách mạng không phải là một món đồ chơi để người ta vui chơi rồi chán. Nó cũng không phải là thứ có thể đặt làm theo đơn; chủ nghĩa xã hội không phải tự trên trời rơi xuống trong trạng thái hoàn hảo. Chỉ cần đọc lịch sử ra đời của trật tự tư sản ở Pháp, đọc các sử gia tư sản như Thiers, Taine, Sorel, Aulard và những người khác, là có thể hiểu được Cách mạng Nga – cuộc cách mạng đã làm dậy sóng những khối quần chúng bao la – thực sự là gì. Sự ra đời của một trật tự mới thì đau đớn, rất đau đớn. Người công nhân Nga cảm nhận điều ấy trong từng ngày sống của mình.
Nhưng chúng tôi không bao giờ nhìn lại phía sau, chúng tôi không tìm kiếm sự cứu rỗi trong những hình thức và quan hệ của Tây Âu – nơi đang sụp đổ – mà chúng tôi luôn nhìn về phía trước, với một niềm hy vọng sâu xa và một niềm tin vô bờ.
Xã hội tư bản đang phân rã và chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới có thể cứu nhân loại. Cứ để báo chí tư sản chế nhạo chúng tôi, cứ để những kẻ tự gọi mình là xã hội chủ nghĩa cười nhạo chúng tôi một cách độc địa, giai cấp vô sản Nga vẫn sẽ bừng dậy và vượt lên trên những tiếng nhạo báng ấy, vì họ đã chọn làm khẩu hiệu của mình những lời vĩ đại của Dante mà thầy vĩ đại của chúng ta – Karl Marx – đã dùng để kết thúc tập I bộ “Tư bản”: “Cứ đi con đường của mình, và để cho người ta muốn nói gì thì nói!”
