Castillo thắng cử ở Peru – một cơn động đất chính trị to lớn
Chiến thắng của Pedro Castillo trong cuộc bầu cử tổng thống Peru là một cơn động đất chính trị to lớn, phản ánh chính sự phân cực xã hội và chính trị mạnh mẽ ở đất nước bên dãy Andes này. Giai cấp thống trị đã phải đối mặt với một thất bại nặng nề trước quần chúng, những người đã tập hợp đằng sau một lãnh đạo chiến binh của công đoàn giáo viên dân quân, đồng thời là lãnh đạo đảng Perú Libre (Tự do cho Peru), một đảng theo chủ nghĩa Marx – Lenin và Chủ nghĩa Mariátegui (người sáng lập phong trào lao động và xã hội chủ nghĩa Peru.)
Việc kiểm phiếu lần này là một quá trình chậm chạp và khó chịu, với kết quả không rõ ràng cho tới tận phút cuối, ba ngày sau khi kết thúc các cuộc thăm dò hôm mùng 6 tháng 6. Tại thời điểm viết bài, 99,795% số phiếu đã được kiểm với Pedro Castillo có được 8.735.448 phiếu bầu (50,206%), mang lại cho ông một lợi thế nhỏ nhưng không thể đảo ngược so với đối thủ của mình, nhà dân túy cánh hữu Keiko Fujimori, người được 8.663.684 phiếu bầu (49,794%).
Cho tới giờ, kết quả chính thức vẫn chưa được công bố, nhóm của Fujimori liên tục cáo buộc gian lận bầu cử và đã nộp hàng chục đơn kháng cáo. Nhưng quần chúng đã sẵn sàng bảo vệ lá phiếu của mình trên đường phố. Có báo cáo về 2 vạn Ronderos (thành viên của dân quân tự vệ nông dân được thành lập trong cuộc nội chiến những năm 1990, trong đó Castillo là một thành viên) đã đến thủ đô để bảo vệ ý chí của người dân. Một cuộc biểu tình quần chúng đã được kêu gọi vào ngày hôm nay, ngày 9 tháng 6, ở Lima, nơi mọi người đã tụ tập trong ba đêm liên tiếp bên ngoài tổng hành dinh bầu cử của Castillo.
Chính sự phân tán cực độ phiếu bầu trong vòng đầu tiên đã cho phép Castillo đi tiếp với chỉ chưa đầy 19% số phiếu. Tuy nhiên, thắng lợi bầu cử của ông đến không phải do ngẫu nhiên, mà nó là biểu hiện của cuộc khủng hoảng sâu sắc trong lòng chế độ ở Peru. Mặc dù là một đất nước cực kỳ giàu tài nguyên khoáng sản, nền dân chủ tư sản Peru tồn tại dựa trên sự chênh lệch giàu nghèo đến cùng cực và nạn tham nhũng tràn lan. Trong nhiều thập kỷ, giai cấp công nhân đã phải chống lại các chính sách tư nhân hóa và tự do hóa.
Năm cựu tổng thống hiện đang phải ngồi tù hoặc bị truy tố về tội tham nhũng. Toàn bộ thể chế của nền dân chủ tư sản đã vô cùng mất uy tín. Sự tức giận sâu sắc tích tụ trong xã hội Peru được biểu hiện bởi các cuộc biểu tình đông người vào tháng 11 năm 2020.
Thêm vào nữa là tác động của đại dịch COVID-19 và cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản. Đất nước này đã phải chịu một trong những sự suy giảm kinh tế tồi tệ nhất ở Mỹ Latinh, ở mức 11%, và mức tỷ lệ tử vong được ghi nhận là tồi tệ nhất so với bất kỳ đâu trên thế giới, trong khi những người giàu và các chính trị gia đua nhau giành phần tiêm chủng.
Một cuộc bỏ phiếu cho sự thay đổi triệt để
Quần chúng công nhân và nông dân mong muốn sự thay đổi triệt để, chính vì điều này mà họ hướng về Pedro Castillo, người trong chiến dịch tranh cử đã vạch ra 2 cương lĩnh chính: 1 là đàm phán lại các điều khoản hợp đồng với các công ty khai thác mỏ đa quốc gia (và nếu họ từ chối, chúng sẽ bị quốc hữu hóa), 2 là triệu tập Hội đồng lập hiến để xóa bỏ hiến pháp 1993, dưới thời độc tài của Fujimori cha (bố của Keiko).
Các khẩu hiệu bầu cử chính của ông: “không còn người nghèo ở một nước giàu có nữa” và “lời của giáo viên” đã vang vọng đến những người bị áp bức, công nhân, nông dân, người nghèo, người Quechua và Aymara bản địa, đặc biệt là ở tầng lớp lao động và người nghèo. các khu vực khác biệt hoàn toàn với khu thượng lưu da trắng của Lima.
Thẩm quyền của Castillo đến từ việc đã bất chấp sự quan liêu của công đoàn để dẫn dắt cuộc đình công năm 2017 của giáo viên. Trong mắt công nhân và nông dân, anh ấy là một người của họ. Một giáo viên nông thôn khiêm tốn có gốc gác nông dân đã hứa sẽ sống bằng lương của giáo viên khi trở thành chủ tịch. Lời kêu gọi của anh ta chính xác là việc trở thành một người cánh tả chống lại hệ thống từ bên ngoài. Sự nổi tiếng của ông cho thấy sự mất uy tín sâu sắc đối với nền dân chủ tư sản và tất cả các đảng chính trị.
Mặc dù Keiko Fujimori không phải là ứng cử viên ưa thích của họ, toàn bộ giai cấp thống trị Peru đã xếp hàng sau cô ta ở vòng hai. Chiến dịch của họ thật luẩn quẩn. Các biển quảng cáo ở Lima tuyên bố “Chủ nghĩa cộng sản là nghèo đói,” và người dân bị đe dọa về bảy bệnh dịch nếu Castillo giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Anh ta là ứng cử viên của Sendero Luminoso bạo lực (nhóm du kích khủng bố những năm 1990), họ đã nói như vậy. Người đoạt giải Nobel Vargas Llosa, người trước đây phản đối quyền cai trị của Alberto Fujimori theo quan điểm tự do tư sản, đã viết các bài dự luận đầy giận dữ, trong đó tuyên bố chiến thắng cho Castillo sẽ đánh dấu sự kết thúc của nền dân chủ.
Bất chấp tất cả những điều đó, hoặc có lẽ chính là vì lòng căm thù mà nó gây ra giữa các giai cấp thống trị, Castillo bắt đầu chiến dịch vòng hai dẫn trước đối thủ của mình 20 điểm. Sự dẫn đầu đó thu hẹp khi ngày bầu cử đến gần. Một phần vì chiến dịch thù hằn đã đẩy cử tri dao động về phía Keiko Fujimori, nhưng một phần cũng vì Castillo cố gắng giảm nhẹ thông điệp và tiết chế những lời hứa của mình.
Trong khi ở vòng đầu tiên, ông đã hứa sẽ triệu tập một Quốc hội Lập hiến, giờ đây ông lại nói rằng ông sẽ tôn trọng Hiến pháp năm 1993 và yêu cầu Quốc hội (nơi ông không có đa số) kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý về việc triệu tập một Quốc hội Lập hiến. Trong khi ở vòng đầu tiên, ông nói rằng ông sẽ quốc hữu hóa các mỏ, bây giờ ông nhấn mạnh rằng trước tiên ông sẽ cố gắng đàm phán lại các hợp đồng. Anh ta càng làm như vậy, vị trí dẫn đầu của anh ta càng bị thu hẹp, đến mức vào ngày bầu cử, chiến thắng của anh ta chỉ còn là sít sao.
Mâu thuẫn giai cấp
Tuy nhiên, chiến thắng sít sao ẩn giấu sau nó sự phân cực giai cấp rõ rệt của đất nước. Fujimori đã thắng ở Lima (65-34) và thậm chí ở đây kết quả tốt nhất của cô là ở các quận giàu nhất: San Isidro (88%), Miraflores (84%) và Surco (82%). Castillo đã giành chiến thắng ở 17 trong số 25 quận của đất nước, với những chiến thắng lớn ở các vùng Andean và miền nam nghèo hơn: Ayacucho 82%, Huancavelica 85%, Puno 89%, Cusco 83%. Anh ấy cũng đã giành chiến thắng ở quê nhà Cajamarca (71%), một khu vực đã có nhiều cuộc biểu tình chống khai thác mỏ lớn.
Trong những ngày cuối cùng của chiến dịch, Keiko Fujimori, theo phong cách dân túy cổ điển, hứa sẽ phân phối trực tiếp tiền từ các khoản thanh toán của các công ty khai thác cho người dân ở các thị trấn khai thác mỏ. Đây là một nỗ lực nhằm thu hút cử tri khỏi đề xuất của Castillo về việc sửa đổi hợp đồng để mang lại lợi ích cho toàn thể người dân. Các cử tri đã ồ ạt chọn Castillo ở tất cả các thị trấn khai thác mỏ: ở Chumbivilcas (Cusco) 96%, Cotabambas (Apurímac), nơi đặt trụ sở MMG Las Bambas của Trung Quốc, là hơn 91%, ở Espinar (Cusco), nơi Glencore hoạt động, là hơn 92 phần trăm; ở Huari (Áncash) nơi có mỏ BHP Billiton – Glencore, là hơn 80%.
Khi Fujimori kháng cáo về kết quả bầu cử, đông đảo công nhân và nông dân ủng hộ Castillo đã sẵn sàng xuống đường để bảo vệ chiến thắng của ông. Trong những ngày trước cuộc bầu cử và ngay sau đó đã có tin đồn về một cuộc đảo chính quân sự. Những người ủng hộ nổi tiếng của Fujimori đã kêu gọi Quân đội can thiệp để ngăn chặn Castillo tiếp quản chức tổng thống.
Không nghi ngờ gì nữa, một bộ phận của giai cấp thống trị ở Peru đang hoảng loạn và sẵn sàng chơi mọi thủ đoạn để ngăn Castillo thắng cử. Họ coi ông là một mối đe dọa đối với quyền lực và đặc quyền của họ, cũng như cách họ đã cai trị đất nước kể từ khi độc lập 200 năm trước.
Cho đến nay, có vẻ như những phần tử thận trọng nhất trong giai cấp thống trị đã chiếm ưu thế. Một bài xã luận trên tờ báo tư sản chính, La Republica, mô tả Fujimori như là kẻ vô trách nhiệm vì tội lừa đảo. “Chúng tôi kêu gọi sự lãnh đạo hợp lý và cẩn trọng từ các cấp lãnh đạo chính đảng và chính quyền. Chúng ta cần phải làm dịu các đường phố của đất nước, nơi đang huyên náo bởi sự hoài nghi và chán nản.” Đây là điều họ đang lo lắng. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm đánh cắp cuộc bầu cử từ Castillo sẽ khiến quần chúng công nhân và nông dân đổ ra đường và cực đoan hơn.
Điều này cũng gợi mở cho bạn những gì Castillo sẽ phải đối mặt sau khi tuyên thệ nhậm chức. Giai cấp thống trị và chủ nghĩa đế quốc sẽ dùng đủ mọi cách cần thiết để ngăn anh ta thực sự cầm quyền. Chúng ta đã từng thấy kịch bản tương tự với Chavez ở Venezuela trong quá khứ. Các thành viên nổi bật của phe đối lập trong âm mưu đảo chính ở Venezuela đã ở Lima để hỗ trợ Fujimori. Họ sẽ sử dụng Quốc hội và các thể chế tư sản khác, các phương tiện truyền thông, bộ máy nhà nước (cho đến và bao gồm cả quân đội), phá hoại kinh tế, để hạn chế khả năng thực hiện các chính sách của anh ta.
Bảo vệ chiến thắng: chuẩn bị cho trận chiến
Chương trình của Castillo, mặc dù có tham chiếu đến Marx, Lenin và Mariategui trong các tài liệu của Peru Libre, thực chất là một chương trình phát triển tư bản quốc gia. Ông muốn sử dụng tài nguyên khoáng sản của đất nước cho các chương trình xã hội (chủ yếu là giáo dục) và làm việc với “các doanh nhân quốc gia có năng suất” để “phát triển kinh tế”. Hình mẫu của anh ấy là Correa của Ecuador và Morales của Bolivia.
Vấn đề là các nhà tư bản “quốc gia” có trách nhiệm như vậy không tồn tại. Giai cấp thống trị Pêru, các chủ ngân hàng, địa chủ, tư bản, đều gắn chặt với lợi ích của mình với các tập đoàn đa quốc gia và chủ nghĩa đế quốc. Họ không quan tâm đến bất kỳ “sự phát triển quốc gia” nào mà chỉ quan tâm làm giàu cho chính họ.
Castillo giờ đây sẽ phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, ông có thể cai trị vì quần chúng công nhân và nông dân, những người đã bầu cho ông, điều đó có nghĩa là sẽ đoạn tuyệt triệt để với các nhà tư bản và các tập đoàn đa quốc gia. Nó chỉ có thể được thực hiện bằng cách dựa vào sự vận động quần chúng bên ngoài nghị viện. Hoặc ông có thể nhượng bộ, hạ thấp chương trình của mình để phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, điều có nghĩa là ông sẽ đánh mất uy tín của mình trong quần chúng và dọn đường cho sự sụp đổ của chính mình. Nếu ông cố gắng một thân hầu hai chủ (cả công nhân và nhà tư bản) thì cuối cùng chẳng ai có thể hài lòng.
Trong một nỗ lực để trấn an “thị trường”, vốn đã bị xáo trộn trong quá trình kiểm đếm, nhóm của Castillo đã đưa ra một tuyên bố đáng để trích dẫn:
“Trong một chính phủ cuối cùng của Giáo sư Pedro Castillo Terrones, ứng cử viên tổng thống của Peru Libre, chúng tôi sẽ tôn trọng quyền tự chủ của Ngân hàng Dự trữ Trung ương, vốn đã làm rất tốt trong việc giữ lạm phát ở mức thấp trong hơn hai thập kỷ. Chúng tôi nhắc lại rằng chúng tôi chưa xem xét tới kế hoạch quốc hữu hóa nền kinh tế, trưng thu, tịch thu tiền tiết kiệm, kiểm soát hối đoái, kiểm soát giá cả hoặc cấm nhập khẩu. Nền kinh tế phổ biến với các thị trường mà chúng tôi chủ trương thúc đẩy sự phát triển của các công ty và doanh nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhằm tạo ra nhiều việc làm và cơ hội kinh tế tốt hơn cho tất cả người dân Peru. Chúng tôi sẽ duy trì sự đối thoại cởi mở và rộng rãi với các thành phần doanh nhân và doanh nhân trung thực, những người mà vai trò của họ trong công nghiệp hóa và phát triển sản xuất là cơ bản. Đảm bảo quyền được chăm sóc sức khỏe và giáo dục cho tất cả mọi người đòi hỏi phải cải thiện chất lượng và tăng chi tiêu xã hội, điều này phải dựa trên cải cách thuế khai khoáng để tăng thu trong khuôn khổ chính sách bền vững tài khóa, với việc giảm dần thâm hụt công và tôn trọng tất cả các cam kết trả nợ công Peru ”. (nhấn mạnh của tôi).
Bản thân Castillo tuyên bố: “Tôi vừa có cuộc trò chuyện với cộng đồng doanh nghiệp quốc gia, những người đang thể hiện sự ủng hộ đối với người dân. Chúng tôi sẽ tạo ra một chính phủ tôn trọng dân chủ và Hiến pháp hiện hành. Chúng tôi sẽ tạo ra một chính phủ có sự ổn định về tài chính và kinh tế.” Tất cả kinh nghiệm cho thấy rằng những gì mà giai cấp thống trị mô tả là “ổn định về kinh tế và tài chính” trên thực tế có nghĩa là khiến người lao động và người nghèo phải trả giá cho cuộc khủng hoảng hệ thống của họ trong khi đảm bảo các điều kiện tốt nhất có thể để thu về lợi nhuận tư bản. Trả nợ đi ngược lại với việc thực hiện chính sách chi tiêu xã hội, và để thực hiện điều này Castillo phải chống lại quyền lợi chung của công nhân và nông dân. Không có con đường trung gian.
Hiện tại, quần chúng Peru đang ăn mừng và luôn sẵn sàng bảo vệ chiến thắng của họ. Cuộc đấu tranh chỉ mới bắt đầu. Mọi bước tiến mà Castillo thực hiện cần được hỗ trợ. Những hòa hoãn hoặc thoái lui của anh ta nên bị chỉ trích. Công nhân và nông dân chỉ có thể tin tưởng vào lực lượng của mình và những lực lượng này cần được huy động để giáng đòn vào bọn đầu sỏ.
Mariategui, trong phần kết luận cho “Quan điểm chống chủ nghĩa đế quốc” của mình, một tài liệu mà ông đã trình bày trước Hội nghị các đảng cộng sản Mỹ Latinh năm 1929, cho biết:
“Tóm lại, chúng ta chống đế quốc bởi vì chúng ta là những người Marxist, vì chúng ta là những người cách mạng, bởi vì đối với chủ nghĩa tư bản,thì chủ nghĩa xã hội là một hệ thống đối kháng.”
Quan điểm của ông ngày nay phù hợp hơn bao giờ hết.
Jorge Martin, ngày 09 tháng 6 năm 2021
Nguồn: Bloque Popular Juvenil