Cuộc biểu tình của công nhân ở Hàng Châu và vai trò của công đoàn
Việc kết thúc chính sách Zero Covid ở Trung Quốc đã dẫn đến giảm nhu cầu đối với các sản phẩm y tế như bộ dụng cụ xét nghiệm Covid-19. Các nhà máy cung cấp thiết bị y tế, chủ yếu dựa vào lao động hợp đồng, đã bắt đầu sa thải công nhân. Người lao động phản đối việc sa thải vốn thường kèm theo là tiền lương chưa được thanh toán.
Cuộc biểu tình lớn ở Trùng Khánh vào ngày 7 tháng 1, sau khi nhà sản xuất bộ xét nghiệm Covid-19 Zybio tuyên bố sa thải một nửa lực lượng lao động lên tới 2 vạn người của họ, là một ví dụ. Bản tin Lao động Trung Quốc (CLB) đã xem xét việc công đoàn địa phương không thu hồi các giải thưởng lao động đã được trao cho Zybio vào tháng 4 năm vừa qua.
Trong những ngày ngay sau cuộc biểu tình ở Trùng Khánh đã xảy ra những vụ việc tương tự ở Hàng Châu, tại đây các nhà máy cung cấp thiết bị y tế cũng đang phải đối mặt với nhu cầu giảm đối với các sản phẩm của họ.Vào ngày 10 tháng 1, tại Công ty Công nghệ sinh học Xiaoshan Xinyue ở Hàng Châu, các công nhân đã phản đối việc nợ lương và một số công nhân đã bị đánh đập.
Một ngày trước đó, vào ngày 9 tháng 1, ở Alltest (Aotai) Biotech của Hàng Châu đã diễn ra một cuộc biểu tình quy mô lớn liên quan tới nợ lương và sa thải công nhân nhà máy. Công nhân biểu tình trên đường phố trong khi máy bay không người lái của cảnh sát bay trên đầu họ với những thông điệp bằng âm thanh cảnh cáo không kích động xung đột. Cảnh sát đã can thiệp trực tiếp, nhưng không phải trong khi các công nhân đang bị đánh đập.
Cuối cùng, đại diện của chính phủ đã đàm phán với các nhân viên của Alltest. Họ hứa lương công nhân bị nợ sẽ được trả và sau khi bị sa thải công nhân sẽ rời khỏi nhà máy với 500 nhân dân tệ tiền trợ cấp đi lại.
CLB đã xem xét vai trò của công đoàn cơ sở trong các cuộc đàm phán này. Chúng tôi thấy rằng công đoàn quận Tiền Đường (Qiantang) đã biết về tình huống này từ các văn phòng chính quyền địa phương, đã thuê luật sư tư vấn để hiểu rõ hơn về quyền của người lao động trong tình huống này, cũng như gửi báo cáo lên công đoàn cấp cao hơn ở thành phố Hàng Châu.
Tuy nhiên, công đoàn quận Tiền Đường chủ yếu tập trung vào việc xoa dịu căng thẳng và trả lời các câu hỏi pháp lý, thay vì đại diện cho quyền lợi của người lao động và vận động cho một kết quả tích cực hơn.
Theo mô hình lao động của Alltest (Aotai) Biotech thì người lao động hợp đồng thiếu các biện pháp để bảo vệ quyền của mình.
Alltest được thành lập vào năm 2009 và được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải vào năm 2021. Trang web bằng tiếng Anh của công ty cho biết rằng công ty được thành lập vì “mục tiêu duy nhất là mang lại lợi ích cho các bên liên quan trong [lĩnh vực] chăm sóc sức khỏe.” Công ty sản xuất một loạt các xét nghiệm chẩn đoán nhanh, bao gồm các phương pháp điều trị sinh sản, xét nghiệm thuốc và xét nghiệm bệnh truyền nhiễm, chẳng hạn như xét nghiệm nhanh Covid-19. Sản phẩm của Alltest được tiếp thị trên toàn cầu.
Theo các nguồn tin địa phương, công ty là một trong hai nhà cung cấp bộ dụng cụ xét nghiệm Covid-19 đã được chứng nhận ở Hàng Châu, “đảm nhận nhiệm vụ đảm bảo cung cấp thuốc thử phát hiện kháng nguyên ở Hàng Châu” và sản xuất khoảng 2 triệu bộ dụng cụ mỗi ngày. Khuôn viên Aotai ở quận mới Tiền Đường, Hàng Châu, là một cơ sở rộng 26.000 mét vuông, bao gồm cả nhà máy và không gian văn phòng. Alltest có khoảng 1.350 nhân viên, chưa kể công nhân nhà máy.
Sản lượng của Alltest đã tăng lên trong thời kỳ đại dịch, nhà máy từ chỗ làm việc tám giờ mỗi ngày đã tăng cường hoạt động lên suốt ngày đêm. Năm công ty tuyển dụng lao động ở Quận mới Tiền Đường đã hợp tác để tuyển dụng hơn 1.000 công nhân nhà máy mỗi ngày, trước khi xảy ra tình trạng sa thải vào ngày 9 tháng 1 năm 2023. Người lao động theo các hợp đồng tuyển dụng lao động này không được coi là nhân viên chính thức và được bảo vệ đầy đủ theo luật lao động của Trung Quốc.
Công đoàn huyện vào cuộc nhưng chủ yếu tư vấn pháp luật thay vì hỗ trợ người lao động.
Trong nhiều cuộc điều tra của CLB về phản ứng của công đoàn trong các trường hợp thực tế về vi phạm quyền của người lao động, chúng tôi nhận thấy rằng công đoàn hiếm khi chủ động can thiệp thay mặt cho người lao động.
Trong tình huống tại Alltest, công đoàn nên được hoan nghênh vì đã can thiệp và hành động ngay từ đầu. Tuy nhiên, khi CLB gọi điện cho các văn phòng công đoàn địa phương ở quận Tiền Đường để hỏi thêm chi tiết về sự tham gia của họ, chúng tôi nhận thấy hành động của công đoàn còn thiếu sót ở một số khía cạnh và chúng tôi đã nêu ra đề xuất cụ thể với các quan chức công đoàn.
Để bắt đầu, công đoàn đã thuê một nhóm luật sư để phân loại xem những công nhân bị ảnh hưởng nào có yêu cầu pháp lý khả thi, phân loại những công nhân nào được tuyển dụng vào thời điểm bị sa thải vào ngày 9 tháng 1. Hành động này tuân theo một mô hình mà chúng tôi đã quan sát thấy, trong đó công đoàn coi việc đại diện chủ yếu là cung cấp hỗ trợ pháp lý và hỗ trợ chỉ dành cho những trường hợp có khả năng thành công tại tòa án. Chúng tôi nhận thấy cách tiếp cận này về cơ bản là thiếu vắng cái nhìn toàn cảnh về nghĩa vụ của công đoàn trong việc đại diện cho người lao động trước và trong khi quyền của họ bị vi phạm, thay vào đó chỉ sau khi đã xảy ra trong thực tế phải cần đến các thủ tục pháp lý thông qua luật sư thuê ngoài.
Đặc biệt đối với những người lao động Alltest đã nghỉ việc trước ngày 9 tháng 1, công đoàn phải có trách nhiệm tìm hiểu điều kiện làm việc của những người lao động đã nghỉ việc. Vấn đề là liệu việc họ thôi việc có tuân thủ các quy định và luật lao động hay không và liệu người lao động có phải đối mặt với bất kỳ áp lực không đáng có nào mà phải thôi việc trước khi bị sa thải hay không.
Ngoài ra, chính quyền địa phương đã tham gia tuyển dụng lao động tạm thời cho Alltest, nhưng công đoàn không có vai trò đàm phán về tiền lương, chỗ ở trong ký túc xá của nhà máy và các điều kiện lao động khác. Khi gọi điện thoại cho công đoàn, chúng tôi được biết rằng công đoàn không được cung cấp thông tin về các cuộc đàm phán, vì chỉ có ủy ban huyện tham gia. Do đó, chúng tôi đề nghị công đoàn đảm nhận trách nhiệm này và để chính quyền địa phương trao đổi với công đoàn về những vấn đề như vậy trong tương lai.
Chủ tịch của Alltest Biotech, Gao Fei, gần đây đã được liên đoàn công đoàn thành phố Hàng Châu trao tặng danh hiệu “công nhân kiểu mẫu”, danh hiệu này là do công đoàn quận Tiền Đường đề xuất. Giải thưởng tiết lộ điều gì đó về tư duy của chính công đoàn trong việc bảo vệ tư bản và thúc đẩy kinh doanh, thay vì chú ý đến những người lao động ở tuyến đầu sản xuất.
Thay vì tôn vinh người lao động, giải thưởng lại dành cho Chủ tịch Gao Fei, điều này chỉ khiến người lao động hoài nghi và xa lánh. Chủ tịch đã kiếm được một mức lương cao, và những lợi ích vật chất đi kèm, thật không phù hợp để vinh danh ông ta như là một công nhân kiểu mẫu. Công đoàn nên hành động đúng nhiệm vụ của mình đó là đại diện cho người lao động, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương nhất: những người lao động hợp đồng tạm thời bị ảnh hưởng bởi việc sa thải tại Alltest Biotech ở Hàng Châu.
