#THEMANDUS: KẺ NGHÈO THÌ KHỐN KHÓ NGƯỜI GIÀU CÓ THÌ DƯ DẬT
Published
· Updated
Vào tháng trước, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tuyên bố trong một cuộc họp nội các về sự kết thúc của“kỷ nguyên thừa thãi”[1] với chiến tranh Ukraine và biến đổi khí hậu là tín hiệu. Nhưng ông ơi chờ chút, ‘kỷ nguyên thừa thãi’ đã bắt đầu từ khi nào? Phải chăng chúng ta đã chớp mắt và bỏ lỡ?
Trên thực tế, nếu nó đã từng thì nó chỉ từng tồn tại đối với những người giàu có mà thôi. Một báo cáo[2] của ngân hàng đầu tư Credit Suisse đã tiết lộ rằng nhờ giá nhà ở tăng cao và thị trường cổ phiếu bùng nổ mà số lượng cá nhân có ‘Tài sản ròng cực cao’ (UHNW) – với tài sản hơn 50 triệu dollar (43,7 triệu bảng Anh) – đã tăng gấp đôi trong hai năm qua. Ví dụ, giá trị ròng của Tesla và Elon Musk, CEO của SpaceX, đã tăng từ 26 tỷ USD năm 2020 lên hơn 200 tỷ USD vào năm 2022.
Trong khi giới siêu giàu tích lũy được sự giàu sang chưa từng thấy thì với hầu hết mọi người, cuộc sống của họ đã bị đảo lộn trong giai đoạn này của khủng hoảng tư bản chủ nghĩa. Đối với hàng triệu người, mức chi phí sinh hoạt tăng cao mỗi ngày, lại ngay sau đại dịch COVID-19 vừa qua, đã trở thành một câu hỏi sống hay chết.
Như mọi khi, có một thực tế dành cho tầng lớp giàu có và một thực tế khác dành cho phần còn lại.
Thời gian khó khăn đối với một số
Mục đích thực sự đằng sau lời cảnh báo của Macron là sự chuẩn bị cho quần chúng Pháp cho những thời điểm còn khó khăn hơn nữa. Giá nhiên liệu mặc dù đã giới hạn tăng ở 4% từ tháng 7 nhưng đối với các hộ gia đình Pháp tình trạng thiếu năng lượng theo dự đoán sẽ vẫn có tác động tàn phá. Mùa đông năm nay, người ta cũng xem xét đến việc cắt điện luân phiên. Như Macron giải thích, đó là cái giá không thể tránh khỏi khi châu Âu hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến ủy nhiệm với Nga: “cái giá phải trả cho tự do”. Ông ta nói vậy đó!
Trên thực tế, tiền vẫn tự do chảy vào túi một bộ phận thiểu số ký sinh, chỉ có người lao động là phải trả giá. Nhờ lợi nhuận đạt kỷ lục trong năm 2021 do ảnh hưởng từ phục hồi sau COVID, cổ tức mà các công ty lớn nhất của Pháp trả đã đạt mức kỷ lục 44 tỷ euro trong quý 2 năm 2022, tăng 33% so với năm ngoái.
Ngoài ra, các thương hiệu Pháp như LVMH, L’Oréal, Kering và Hermès đang dẫn đầu về mức tăng trưởng dự kiến 3,7% hàng năm trong 5 năm tới trên thị trường hàng xa xỉ toàn cầu[3], từ 349,1 tỷ USD năm 2022 lên 419 tỷ USD. Trong khi người giàu đổ xô vào túi xách hàng hiệu do Pháp sản xuất thì những người lao động bình thường ở Pháp đang phải vật lộn với ngay cả những nhu cầu cơ bản, lạm phát gia tăng nhanh đang khoét sâu thu nhập của họ và tỷ lệ thất nghiệp đã leo thang lên tới 7,4%. Chính phủ cho người giàu của Macron, như mọi khi, đã hoàn toàn mất liên lạc với đại chúng.
Tình hình đã được Anne Lauseig, một hộ lý 50 tuổi đến từ Bordeaux, tóm tắt như sau:
“Một số trong chúng tôi gần như không còn đủ tiền mua xăng để đi làm. Một số đi đến các ngân hàng đồ ăn hoặc ngủ trong ô tô của mình khi họ không còn đủ tiền để thuê nhà. Tôi thì đợi cho đến khi tủ lạnh hết sạch rồi mới mua một ít đồ ăn. Tôi không chắc chính phủ nhận thức được sự tức giận và bất công mà mọi người đang cảm thấy.”
Đó cũng là câu chuyện mà chúng ta thấy đang diễn ra trên khắp thế giới. Và đây không phải lần đầu tiên.
Trong đại dịch COVID-19, giai cấp thống trị đã hát lên những lời ca tụng về cách mà “tất cả chúng ta cùng ở trong đó”[4]. Trên thực tế, chỉ người lao động và người nghèo mới phải chịu đựng gánh nặng của bệnh tật, sự bấp bênh và cái chết, trong khi người giàu ngồi an toàn trong những ngôi biệt thự biệt lập của họ. Các nhà tư bản trong lĩnh vực dược phẩm và công nghệ đã tích lũy được vận may, trong khi người lao động sa cơ phải trông chờ vào phân bổ của nhà nước trong thời gian bắt buộc đóng cửa. Và chúng ta đã chứng kiến cảnh tượng siêu thực: những ông trùm như Elon Musk và Richard Branson đua nhau lên vũ trụ trong các tàu tên lửa tư nhân của họ, trong khi hàng tỷ người bị mắc kẹt trong ngôi nhà của chính mình.
Ngày nay, cái gọi là cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt đang tước đi những nhu yếu cần thiết cho cuộc sống của những người bình thường, trong khi những người giàu không những được bảo vệ khỏi sự sa sút mà trong một số trường hợp họ còn làm giàu thêm cho chính họ.
Tỷ phú và hoàng gia
Nước Anh đang trải qua một cuộc khủng hoảng đặc biệt nghiêm trọng với chi phí năng lượng cắt cổ và một trong những mức lạm phát tổng thể cao nhất Tây Âu, vào khoảng 10%. Nhưng gánh nặng này không được gánh đều.
Các hộ gia đình nghèo hơn chi tiêu nhiều hơn trong thu nhập của họ cho năng lượng và thực phẩm do giá cả tăng vọt và phúc lợi nhà nước giảm sút. Những người có thu nhập cao hơn rất dễ “bỏ” qua các lựa chọn thay thế rẻ hơn, nhưng người nghèo không có lựa chọn nào khác ngoài việc tắt hệ thống sưởi trung tâm hoặc sử dụng các ngân hàng thực phẩm nếu chi phí thiết yếu vượt quá khả năng của họ. Tất cả đã nói lên, tỷ lệ lạm phát của top 10 nhóm hộ gia đình nghèo nhất cao hơn 1,5 điểm phần trăm so với top 10 nhóm hộ gia đình giàu nhất – mức chênh lệch lớn nhất được ghi nhận trong 16 năm qua. [5]
Và thậm chí vẫn còn nhiều tin tốt khác cho giới siêu giàu! Thủ tướng mới nhậm chức Liz Truss đang hết sức xông xáo với một chương trình nghị sự ‘ủng hộ doanh nghiệp, chống lại việc tiếp tay’, nhằm kêu gọi bộ phận phản động nhất trong cơ sở ủng hộ Đảng Tory và làm hài lòng các nhà hảo tâm của bà, các doanh nghiệp lớn. Điều này bao gồm việc hủy bỏ kế hoạch tăng thuế doanh nghiệp và loại bỏ giới hạn tiền thưởng cho các chủ ngân hàng, [7] được đặt ra sau cuộc khủng hoảng năm 2008.
Việc cắt giảm bảo hiểm quốc gia theo kế hoạch, được coi là một chút cứu trợ cho dân số rộng lớn hơn, dự kiến sẽ tiết kiệm cho một người lao động toàn thời gian với mức lương tối thiểu 59 bảng một năm, trong khi một người trên 100.000 bảng sẽ tiết kiệm được hơn 1.000 bảng. Truss mô tả sự khác biệt này là “công bằng” – bởi vì người giàu trả nhiều thuế hơn (điều này là sai).
Chính sách công bằng này sẽ mang lại sự thoải mái cho người lao động và người nghèo chăng, những người đang phải chịu đựng cuộc tổng tấn công tồi tệ nhất về mức sống trong 100 năm[8]. Tăng trưởng lương thực tế kể từ năm 2003 đã bị xóa sổ, và số hộ gia đình nghèo tuyệt đối dự kiến sẽ tăng từ 11 triệu lên 14 triệu.
Đừng nhầm lẫn: cuộc sống của mọi người đã và đang bị hủy hoại. Một báo cáo từ văn phòng Cục Tư vấn Công dân (CAB) ở Bolton mô tả những cư dân hoảng loạn đang tìm kiếm hướng dẫn về cách đối phó với chi phí gia tăng. “Một ngày tôi ăn, một ngày tôi không,” một phụ nữ bỏ bữa để nuôi cậu con trai 14 tuổi của mình. Một người khác, sống sót nhờ tín dụng phổ thông sau khi chồng cô bị đột quỵ và buộc phải nghỉ việc, thốt lên trong khi nắm chặt các hóa đơn năng lượng quá hạn: “Con tôi rất buồn khi nhìn thấy khoản nợ của tôi. Anh ấy muốn giống như những người bạn của mình… mọi người đều đang gặp khó khăn.”
Nhân viên bực tức có ít lời khuyên để cung cấp. Gemma Walsh, người quản lý nhà ở của CAB, nói về việc những người vào văn phòng của cô ấy, bao quanh là đồ đạc của mình, sau khi bị rơi vào tình trạng vô gia cư. “Tôi đã phải nói với mọi người rằng [hội đồng] sẽ không tiếp nhận bạn – hãy đi tìm một cái lều. Chúng tôi nói với họ rằng hãy tạm nghỉ chân ở đây cho đến khi chúng tôi đóng cửa cho ấm nhưng sau đó lò sưởi cũng tắt.”
Điều này sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Tầng lớp lao động Anh thực sự phải đối mặt với một lễ Giáng sinh rất ảm đạm: với số lượng kỷ lục những người yêu cầu được trợ cấp, những người sử dụng ngân hàng thực phẩm và những ngôi nhà lạnh lẽo.
Bất bình đẳng đang đạt đến mức độ khủng khiếp. Thời báo tài chính gần đây báo cáo rằng những người có thu nhập cao nhất ở Anh là người giàu thứ năm trên thế giới, sống thoải mái như một phần của tầng lớp thượng lưu toàn cầu. Tuy nhiên, xếp hạng nghèo nhất lại ở vị trí thứ 15, với mức sống kém hơn 20% so với các hộ gia đình có thu nhập thấp ở Slovenia, một quốc gia có GDP nhỏ hơn đến 50 lần so với Vương quốc Anh.
Thay vì đưa ra các giải pháp, giai cấp cầm quyền và lãnh đạo cánh hữu của Đảng Lao động đã tham gia vào một màn diễn xiếc đến buồn nôn – lễ ‘quốc tang’ cho Nữ hoàng Elizabeth II vừa qua đời: một người phụ nữ sống trong sự xa hoa cả đời bằng chi phí của công chúng. Người ta tự hỏi có bao nhiêu phụ nữ cao tuổi, thuộc tầng lớp lao động sẽ chết trong những căn hộ ẩm thấp lạnh giá vào mùa đông này mà không có tất cả những chiếc hullabaloo được dàn dựng?
Cơ sở tư bản chủ nghĩa và báo chí của nó đã đổ xiết bao giấy mực để tô vẽ cho Nữ hoàng Elizabeth của họ như một vị thánh “hạ phàm”, được dân gian yêu quý. Nhưng để đảm bảo tất cả chúng ta đều bày tỏ sự tôn trọng thích đáng cuộc sống của dân gian sẽ phải tạm dừng trong lễ tang của cô ấy. Kết hôn? May mắn lớn! Cần phải chôn cất bà của bạn? Xin lỗi! Có một cuộc hẹn với bệnh viện? Quá tệ . Ngay cả một số ngân hàng thực phẩm cũng cho biết họ sẽ đóng cửa trong khi Bệ hạ được an nghỉ.
Chi phí cho lễ tang cấp nhà nước của Nữ hoàng, ước tính khoảng 5-10 triệu bảng Anh, tất nhiên sẽ do hầu bao công chúng chi trả. Mặc dù nó có thể dễ dàng được trang trải bởi khối tài sản 28 tỷ đô la của gia đình hoàng gia và thậm chí nhiều hơn thế nữa cũng được! Vị vua mới đăng quang Charles III đã được hưởng mức thuế suất 0% đối với khoản thừa kế 500 triệu bảng Anh của mình, giúp ông tiết kiệm được 200 triệu bảng Anh, số đó quá dư dật để trang trải chi phí tang lễ cho mẹ ông, cũng như mở một số trường học và bệnh viện. Bất chấp tài sản kế thừa này, một trong những hành động đầu tiên của Bệ hạ là tôn vinh 100 nhân viên cá nhân của mình với thông báo dư thừa.
Những tiêu chuẩn kép hôi hám và những đặc quyền được phô trương một cách đáng khinh này có tác động của nó. Điều này có thể thấy trong một làn sóng phẫn nộ trên mạng xã hội, hoàn toàn trái ngược với tâm trạng ‘đoàn kết dân tộc’ được báo chí chính thống vun đắp, và việc xếp hàng dài hàng dặm để chứng kiến quan tài của Nữ hoàng.
Một người dùng twitter đã ghi lại được tâm trạng đang dâng trào của một bộ phận công chúng : “Giữa cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, họ đang chi hàng triệu bảng của chúng ta cho đám tang của Nữ hoàng, khi con trai bà sẽ được thừa kế hàng triệu USD và không phải trả bất kỳ khoản thuế thừa kế nào. Không, thật kinh tởm.”
Trục lợi
Bên kia Đại Tây Dương, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đang tự tán dương mình với gói chi tiêu ‘ngăn chặn lạm phát’[9] nhằm giảm áp lực xuống tầng lớp lao động Mỹ. Nhưng cho đến nay, các biện pháp này đang thất bại: lạm phát của Mỹ đang vượt quá dự đoán, ở mức 8,3%, lấy đi một phần lớn tiền lương của người dân.
Trong khi giai cấp thống trị phàn nàn về việc tăng lương để bù đắp sẽ tạo ra ‘vòng xoáy giá – lương’, làm trầm trọng thêm lạm phát, thì lợi nhuận doanh nghiệp ở Mỹ đã tăng 9,1% trong quý 2 năm 2022, lên mức cao kỷ lục 2,6 tỷ USD[10]. Thực tế những gì chúng ta đang thấy là một vòng xoáy khác: ‘lợi nhuận-nghèo đói’, trong đó một thiểu số nhỏ bé được hưởng sự giàu có trong khi hàng triệu gia đình phải đối mặt với những điều kiện ngày càng không thể chấp nhận được, bất chấp đó là quốc gia giàu có nhất trên trái đất; đến mức mà hiện nay cứ 6 trẻ em Mỹ thì có 1 trẻ bị suy dinh dưỡng.
Chính phủ Mỹ gần đây đã thông qua thêm một khoản 2,2 tỷ USD để duy trì cuộc chiến ủy nhiệm với Nga ở Ukraine. Trong khi đó, hàng trăm nghìn người (đặc biệt là tầng lớp lao động và người da đen) ở Jackson, Mississippi hiện buộc phải xếp hàng hàng giờ tại các trung tâm phân phối nước sau trận lụt tại một khu xử lý nước khiến nước máy của họ có màu nâu và không thể uống được. Một số cư dân thậm chí không có đủ áp lực nước cần thiết để xả nhà vệ sinh của họ.
Jackson không phải là ngoại lệ. Phương tiện truyền thông xã hội tràn ngập hình ảnh của các thành phố lớn như Detroit, Cleveland và Philadelphia đang mục nát vì nghèo đói, cơ sở hạ tầng đổ nát với tình trạng vô gia cư. Tuy nhiên, lợi nhuận doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng, và giai cấp thống trị Hoa Kỳ dường như luôn tìm được tiền để tài trợ cho các cuộc phiêu lưu của chủ nghĩa đế quốc ở nước ngoài.
Và nếu tình hình tồi tệ ở các nước tư bản tiên tiến, thì điều đó còn tồi tệ hơn ở các nước nghèo hơn, nơi đã bị đại dịch COVID-19 vùi dập, tình trạng thiếu nhiên liệu và lương thực, chi phí nợ chồng chất gia tăng. Điều này đang chuẩn bị một thảm họa xã hội cho hàng tỷ người. Ví dụ, một báo cáo an ninh lương thực năm 2022 cho thấy chi phí cho một chế độ ăn uống lành mạnh ở Ấn Độ, khoảng 3 USD/ ngày, là ngoài tầm chi trả của 70 phần trăm dân số, tức 973 triệu người.
Và nguồn gốc của sự giàu có của Adani là gì? Tập đoàn của ông, tập đoàn Adani, đã giành được các hợp đồng cơ sở hạ tầng, truyền thông và năng lượng ở Ấn Độ nhờ sự trợ giúp của các chính sách tư nhân hóa phản động của Thủ tướng Narendra Modi. Điều này đã khiến cổ phiếu của ông tăng gấp đôi vào năm 2022. Adani hiện đang xem xét đến việc nuốt chửng toàn bộ của ngành sản xuất thực phẩm của Ấn Độ: một khoản đầu tư rất tiết kiệm, bởi giá thực phẩm tăng vọt nói trên đang khiến cho đồng hương của ông chết đói!
Nghèo ở một cực, dư dả ở một cực khác
Như Marx đã giải thích rằng chủ nghĩa tư bản gây ra sự tích tụ của sự giàu có to lớn ở một cực và của sự nghèo khó không thể chấp nhận được ở cực kia. Thời đại dồi dào không bao giờ kết thúc đối với giai cấp thống trị. Nhưng đối với giai cấp công nhân, điều này hoàn toàn ngược lại và nó thậm chí càng thêm nặng nề khi cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản ngày càng sâu sắc.
Có rất nhiều của cải trong xã hội để giải quyết mọi khó khăn đè nặng lên giai cấp công nhân. Nhưng phần lớn nó nằm trong nanh vuốt của những kẻ trục lợi tư nhân: những kẻ ngày càng kiêu ngạo, biến chất và mất liên lạc với thực tế. Sau khi đã hy sinh khủng khiếp trong vài năm qua, quần chúng đang bắt đầu thức tỉnh về sự thật này.
Sẽ không có sự phong phú cho đa số cho đến khi hệ thống này bị lật đổ, và chủ nghĩa xã hội được xây dựng ở vị trí của nó. Trong những tuần tới, chúng tôi sẽ chứng minh rằng trong tất cả các lĩnh vực của cuộc sống – từ năng lượng, đến nhà ở, đói khát, tiêu chuẩn sống – chúng ta không phải là tất cả cùng ở trong đó. Đúng hơn, đó là họ và chúng tôi.
Tỷ phú và hoàng gia
